ΑΗ-ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΤΕΝΙΤΣΑΣ, ναός ευσεβούς λατρείας ή σύμβολο ματαιοδοξίας και μωροφιλοδοξίας;

ΑΗ-ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΤΕΝΙΤΣΑΣ, ναός λατρείας ή σύμβολο ματαιοδοξίας και μωροφιλοδοξίας;

«Δώδεκα Μοστενιτσάνοι, δεκατρείς καπετανάιοι…»

«Δώδεκα Μοστενιτσάνοι, ένα γαϊδαρο φορτώναν…»

ΛΑΪΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΏΔΕΙΣ ΦΡΑΣΕΙΣ

           

          Επισκέφτηκα προ ημερών για δεύτερη φορά τον Αη-Γιάννη της Μοστενίτσας (με το νεότερο και επίσημο όνομα Ορεινή) ψηλά στο  ομώνυμο βουνό, που στέκεται περήφανο, επιβλητικό στην ΒΑ μεριά του χωριού. Οξυκόρυφο, «πανταχόθεν ελεύθερο» σε υψόμετρο 1.400μ. σου δίνει την εντύπωση, επειδή έχει καταπληκτική θέα στη γύρω περιοχή ότι βλέπει -όπως λένε οι φανατικοί λάτρεις του Αη-Γιάννη απανταχού Μοστενιτσάνοι (Ορειναίοι)- καθ΄ υπερβολήν βέβαια, ότι «βλέπει όλη την Πελοπόννησο» (!!) παρότι όλα τα γύρω και σε κάποια απόσταση βουνά (κορυφές Λαμπείων Ορέων, Ανάληψη, Αη-Λιάς, Ολωνός, Χελμός κ.ά) είναι πολύ υψηλότερα…

Καταπληκτική θέα, προς τη μεριά της Νουσάς (στο μέσον, βάθος) και
στα αιώνια βουνά του Ολωνού (Ερύμανθου)

Το βουνό Αη-Γιάννης της Μοστενίτσας και ψηλά στην κορυφή του ο ομώνυμος ναός

Η θέα προς τη Μοστενίτσα (στο μέσον) και το Αφροδίσιον Όρος
της Αρκαδίας και πίσω το μάτι φτάνει μέχρι Κάπελη και το Ιόνιον πέλαγος

            Πριν πω τις πρώτες (πριν από 15 χρόνια) και τις τωρινές εντυπώσεις μου από αυτή μου την επίσκεψη, θέλω να αναφερθώ όσο το δυνατόν με λιγότερα λόγια για την ιστορία της τοποθεσίας του Αη-Γιάννη και τη σχέση του με τους κατοίκους της Μοστενίτσας. Και θέλω εκ προοιμίου να τονίσω, για να μη παρεξηγηθώ, ότι τόσο η Μοστενίτσα σα χωριό είναι σημαντικό και με ιστορία στο διάβα των αιώνων (τολμώ να πω ότι ήταν από τα πιο προοδευτικά και εξελιγμένα χωριά την εποχή του ιστορικού «πρώην Δήμου Λαμπείας» (1833-1912) και οι Μοστενιτσάνοι διακρίθηκαν στα γράμματα, τις επιστήμες, τα αξιώματα και την προκοπή). Είναι ένα όμορφο χωριό με φυσικές καλλονές με σημαντικά μνημεία (ξεχωρίζει ο ιστορικός βυζαντινός ναός του Αγ. Γεωργίου).

Ο βυζαντινός ή μεταβυζαντινός ναός Αγ. Γεωργίου Μοστενίτσας στη
συνοικία "Στρατωναίϊκα"

 Μάλιστα προσωπικά τρέφω αισθήματα ειλικρινούς συμπάθειας στη Μοστενίτσα, με σημαντικούς φίλους, παλιούς συμμαθητές μου (στο Γυμνάσιο Λαμπείας) και άλλους.

            Λοιπόν, ακόμη στα πρώτα τεύχη του περιοδικού «ΔΙΒΡΗ» φρόντισα να κάνω παρουσίαση της ιστορίας του χωριού με την εκλεκτή συνεργασία μιας σημαντικής προσωπικότητας της Μοστενίτσας, του Νίκου Πολυζωγόπουλου (Μπάρκουλα) μοναδικού που ασχολήθηκε σοβαρά ως ιστοριοδίφης για την τοπική ιστορία και αφήνει ανεκτίμητα γραπτά ντοκουμέντα. Μεταξύ των άλλων ιστορικών στοιχείων ο Νίκος Πολυζωγόπουλος, μας πληροφορεί ότι στην κορυφή του Αη-Γιάννη (εκεί που είναι σήμερα ο ναός) υπάρχουν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα γιατί εκεί υπήρχαν οι τάφοι των βασιλέων της Αρχαίας Ψωφίδος, που βρέθηκαν σε σχήμα γάμα  κεφαλαίο (Γ), οι οποίοι τάφοι δυστυχώς έχουν σήμερα ενταφιαστεί κάτω από τα μεγαλοπρεπή οικοδομήματα του νέου λατρευτικού ναού του Αη-Γιάννη και άλλων «θλιβερών» κατασκευών (θα πούμε παρακάτω).

            Θα πρέπει να πούμε, ότι και οι παλιότεροι Μοστενιτσάνοι και οι σημερινοί έχουν μια υπερβάλλουσα συναισθηματική λατρεία για τον Α-Γιάννη τους, που ξεπερνά ακόμη και τα πλέον θρησκευόμενα ή θρησκόληπτα όρια που νομίζω δεν υπάρχουν σε άλλα μέρη. Και αυτό δεν το λέω για κάποια κατηγόρια, αλλά από σεβασμό και απέραντο θαυμασμό που όμως έχει και τις παρενέργειες που θα περιγράψω. Ενδεχομένως με αυτό το σημείωνα και να στενοχωρήσω κάποιους ή να τύχω της γνωστής και μη εξαιρετέας κακοπροαίρετης κριτικής (συνηθισμένα τα βουνά…).

            Στην προμετωπίδα έβαλα, επίτηδες δυο παροιμιώδεις φράσεις που λένε στα χωριά μας για τους συμπαθείς Μοστενιτσάνους που έχουν την αλληγορική ή την πραγματική σημασία και ερμηνεία τους. Η πρώτη, ότι η ηρωϊκή Μοστενίτσα είχε πολλούς αγωνιστές-καπεταναίους (και πράγματι είχε το 1821) και η δεύτερη κοροϊδευτικά ότι δεν είναι ικανοί να φορτώσουν ούτε ένα γαϊδαρο… «Κάθε τόπος και ζακόνι, κάθε γειτονιά και τάξη» που λένε.

            Εκεί ψηλά στον Αη-Γιάννη, οι Μοστενιτσάνοι πολλές φορές τον χρόνο ανηφορίζουν (παλιότερα με τα πόδια ή με τα γαϊδουράκια, σήμερα με τα αυτοκίνητα) να «αναπέμψουν θυμίαμα ενώπιον Του» με μεγάλη θρησκευτική ευλάβεια που  εκπλήσσει. Δυο φορές τον χρόνο επισήμως (στην εορτή του Αγίου: 26 Σεπτεμβρίου και 8 Μαϊου) αλλά και ανεπισήμως στις 18 Αυγούστου. Εκεί κάνουν και τα βαφτίσια  των παιδιών τους και άλλες εκδηλώσεις. Εκεί επάνω στις γιορτές αυτές ψήνουν πολλά αρνιά και προσφέρουν άλλα πλούσια εδέσματα και ποτά, χορεύουν και διασκεδάζουν από της προηγουμένης μέχρι της δύσεως του ηλίου. Εκεί καλούν επίσημους (βουλευτές, νομάρχες, δημάρχους κ.ά.) που ευχαρίστως προστρέχουν να προσευχηθούν και να συνευωχηθούν με τους πελάτες-ψηφοφόρους τους!...

Γι αυτές τις γιορτές, χρόνια τώρα έκαναν αγώνες (με θεμιτά και αθέμιτα μέσα) για να φτιάξουν βατό αυτοκινητόδρομο και το πέτυχαν, κι ας μην είχαν δρόμους μέσα στο χωριό τους ή τα γύρω χωριά του Δήμου!!. Μάλιστα τελευταία, επί Δημαρχίας και Αντιδημαρχίας στον αλήστου μνήμης π. Δήμο Λαμπείας δυο Μοστενιτσάνων δημοτικών αρχόντων (2006-2010) που εξουσίαζαν απόλυτα, διετέθησαν αρκετά κονδύλια και έγινε ο δρόμος αυτός (ακόμη ελέχθη ότι χρησιμοποιήθηκαν και χρήματα από το «Ταμείο Μολυβιάτη» για τις πυρκαγιές !!!.., σύμφωνα με πληροφορία του Μοστενιτσάνου πρώην Δημάρχου που διαψεύστηκε…) Επίσης, ο Αη-Γιάννης ψηλά στο βουνό, διαθέτει και …ιδιωτικό αυτοκίνητο (4Χ4) παρακαλώ, δωρεά ευλαβών προσκυνητών που κυκλοφορεί με το όνομα του Αγίου με δικέφαλους αετούς, μοναδικό φαινόμενο πιστεύουμε.

Και επειδή εδώ για τον Αη-Γιάννη της Μοστενίτσας, δεν ισχύει το γνωστόν «φτωχός Άγιος, δοξολογιά δεν έχει», επανέρχομαι να αιτιολογήσω το τίτλο του παρόντος:

ΑΗ-ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΤΕΝΙΤΣΑΣ, ναός ευσεβούς λατρείας

ή σύμβολο ματαιοδοξίας και μωροφιλοδοξίας;

            Όπως προανέφερα, πριν 15 χρόνια επισκέφτηκα με δυσκολίες στο δρόμο, κι εγώ τον Αη-Γιάννη ψηλά στο βουνό παρέα με τον αείμνηστο φίλο μου Νίκο Κουτσόπουλο και μαζί με τους άλλους προσκυνητές είδα ένα απλό και απέριττο εκκλησάκι όπου άναψα το κεράκι μου, όπως συνηθίζεται στα χωριά μας. Θαύμασα την ωραία θέα αλλά και τότε στενοχωρήθηκα λίγο για την κακόσχημη κεραία της τηλεόρασης (ήταν και ο λόγος που είχε πάει και ηλεκτρικό ρεύμα με πάμπολλα λαμπιόνια-όπως συνηθίζουν οι Μοστενιτσάνοι στους ναούς τους…) και από το γεγονός ότι δεν είδα ούτε ίχνος των τάφων (σε σχήμα Γ) των βασιλέων της Αρχαίας Ψωφίδος που μου είχε πει ο Νίκος Πολυζωγόπουλος, γιατί είχαν καλυφθεί και αφανιστεί. Ας είναι…

            Φέτος ξαναπήγα και ανέβηκα με μεγάλη άνεση (καθόσον το μεγαλύτερο μέρος του δρόμου είναι στρωμένος με τσιμέντο και ο υπόλοιπος βατός) ψηλά στο βουνό του Αη-Γιάννη. Ομολογώ βρέθηκα προ μεγάλης εκπλήξεως που δεν περίμενα. Είχα ακούσει ότι ο απανταχού Μοστενιτσάνοι είχαν φτιάξει ένα πολυτελές εκκλησάκι του Αγίου τους, αλλά αυτό που αντίκρισα (και βλέπετε κι εσείς στη φωτογραφία) με άφησε άφωνο. 

Ιδού! η αυτοκρατορική πύλη με τους χρυσούς αετούς....

 Πρώτα, πρώτα γυαλιστερά και χρυσοκεντημένα κιγκλιδώματα με δυο τεράστιους χρυσούς αετούς στην κλειδαμπαρωμένη είσοδο (που θυμίζουν παλιούς αυτοκρατορικούς θυρεούς ή σύγχρονα σύμβολα πρώην ολοκληρωτικών καθεστώτων). Με δυσκολία διαβήκαμε από το πλάι τα κάγκελα και εκεί ήταν η αποθέωση. Ένας καλλίπετρος αρκετά μεγάλος ναός (που απολαμβάνετε στις φωτογραφίες), λίαν μεγαλοπρεπής με εξεζητημένες δομικές υπερβολές, πλακοστρωμένο συνθετικό δάπεδο δίκην βίλας βορείων προαστείων Αθηνών,  κατασκευασμένος σε νέα θέση στα 10 μέτρα από τον παλιό ναΐσκο του φτωχού Αγίου.

Ο περικαλλής ναός του "πλούσιου" Αη-Γιάννη και στο βάθος, ο περιφρονημένος
μικρός ναϊσκος του "φτωχού" Αγίου, η κεραία κλπ  συμπαρομαρτούντα...

            Αφού συνήλθα, από την λάμψη το νέου ναού άρχισα σιγά σιγά  να εγκαταλείπω την πρώτη εντύπωση και να βλέπω τα υπόλοιπα που ομολογώ  με σημάδεψαν. Τι είδα λοιπόν; Είδα το παλιό «γκαρδιακό» (όπως λέει ο ποιητής μας Κωστής Παλαμάς) ρημαγμένο ξωκλήσι,  να στέκει εκεί και στο εσωτερικό του (δεν είδα τι είχαν βάλει πάνω στην «Αγία Τράπεζα») να έχει μεταβληθεί σε μια θλιβερή αποθήκη με παλιοκαρέκλες και άλλα αντικείμενα (!!!). Και το χειρότερο και αχαρακτήριστο, δίπλα ακριβώς στην οροφή του, μια τεράστια μαύρη πλαστική δεξαμενή νερού, που βγάζει μάτι. 

Οι θλιβερές λεπτομέρειες: Πάνω από τον παλιό ναό  (τώρα αποθήκη) με το πνιγμένο καμπαναριό του, η αποκρουστική πλαστική δεξαμενή, πίσω η θηριώδης κεραία και μπροστά το επαγγελματικό ψυγείο  και οι τέντες για τις  ...δεξιώσεις.

             Τέτοια ασέβεια και αποκοτιά δεν τη …«θέλει ούτε ο θεός, ούτε ο διάβολος» που λέει και ο λαός μας. Και η περιήγηση βεβαίως της θλίψης δεν σταματά εδώ. Δίπλα ακριβώς σε απόσταση αναπνοής μια τεράστια κεραία (μάλλον κινητής τηλεφωνίας) μια άλλη αποθήκη και μαζί με τις πολυτελείς τέντες (για τα επίσημα γλέντια) συνθέτουν ένα αποκρουστικό θέαμα που δεν συνάδει ούτε με την ιερότητα του χώρου, ούτε με την αισθητική του περήφανου βουνού…

            Και μέχρις εδώ, οι δικές μου αισθητικές, ας πούμε και …ιδιόρρυθμες απόψεις και θέσεις. Που μπορεί να είναι ή να μη είναι αποδεκτές. Που μπορεί να  γίνουν αντικείμενο επιδοκιμασίας (από κάποιους ευαίσθητους ρομαντικούς) ή να γίνουν αντικείμενο αποδοκιμασίας (από τους συμπολίτες Μοστενιτσάνους ή άλλους που έχουν διαφορετική άποψη). Δεκτή κάθε καλοπροαίρετη κριτική, ακόμη και αυστηρή.

            Για να δούμε όμως και μια άλλη πλευρά του θέματος αυτού, δηλ. της αστρονομικής (για τα μέτρα των χωριών μας) δαπάνης, της διαδικασίας εξεύρεσης σημαντικών κονδυλίων, των αλόγιστων δαπανών από τον κρατικό κορβανά κλπ, κλπ. Και κυρίως, στην «παράπλευρη απώλεια» και την πρωτοφανή ασέβεια σε ένα σπουδαίο Αρχαιολογικό χώρο.

            Γνωρίζω ότι η πρώτη και ίσως εξοργισμένη απάντηση των φίλων Μοστενιτσάνων θα είναι ότι: «εμείς οι ευλαβείς, δώσαμε από το φτωχό μας βαλάντιο να φτιάξουμε το σπίτι του Αγίου μας, όπως εμείς το θέλουμε και δεν δίνουμε λογαριασμό σε κανένα». Θα πρόσθετα εγώ,  πολύ περισσότερο σε σένα κε Σωτηρόπουλε… Σωστή και αποδεκτή η απάντηση, «περί ορέξεως…» που λένε. Εδώ όμως μπαίνουν άλλα σημαντικά θέματα, που εμείς σαν ενεργοί πολίτες έχουμε ηθική (τουλάχιστον) υποχρέωση να επισημαίνουμε και οι εκφραζόμενες απόψεις δεν είναι προς κακοφανισμόν κανενός, συμπολίτη φίλου καλού ή άσπονδου. Ας δούμε λοιπόν μερικές πτυχές:

α. Η εξοργιστική (για κάποιους σαν κι εμένα) πολυτελής και πολυδάπανη κατασκευή πάνω στα αρχαία μνημεία δεν περιποιεί τιμή για κανένα, ούτε στους Μοστενιτσάνους, ούτε στους καθύλην αρμόδιους (Πολιτεία, Εκκλησία, Δήμο, Διοίκηση)

β. Αναφέρθηκα, στην άκρως ρουσφετολογική και εξωφρενική κρατική δαπάνη για την τσιμεντόστρωση του δρόμου που οδηγεί σε ένα από τα δεκάδες εξωκλήσια των χωριών μας.   Είναι πρόκληση, και εξόφθαλμη εύνοια που είναι σε βάρος ζωτικών αναγκών των χωριών μας που έχουν εγκαταλειφτεί στην τύχη τους.

γ. Ο  περικαλλής νεοδομημένος ναός, σύμφωνα με τις πλέον επιεικείς εκτιμήσεις κόστισε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ (ίσως να πλησιάζει και σε διψήφιο αριθμό). Και το ερώτημα που βγαίνει αυθόρμητα. Που βρέθηκαν τόσα χρήματα;

Ασφαλώς ένα αρκετά μεγάλο ποσό είναι από τις ευλαβικές μικρές ή γενναιόδωρες συνεισφορές των πιστών, πόσο όμως;  Εγώ πιστεύω, όσο και αν αναζητήσουμε τις χορηγίες αυτές στους φιλότιμους και υπερβαλλόντως  λατρεύοντες τον Αη-Γιάννη τους Ορειναίους, δεν πρόκειται να πλησιάσουμε το δαπανηθέν ποσόν. Και βεβαίως δεν πρόκειται εμείς –που δεν έχουμε ούτε τη δυνατότητα, ούτε το τυπικό δικαίωμα, ούτε στο κάτω-κάτω και την αρμοδιότητα- να προβούμε σε ένα τέτοιο έλεγχο. Θα ήταν όμως ευχής έργον, εάν οι υπεύθυνοι της κατασκευής του μεγαλόπνοου έργου αυτού να ικανοποιήσουν το κοινόν αίσθημα, δημοσιεύοντας τους χορηγούς, τις χρηματοδοτικές πηγές και βεβαίως την συνολική δαπάνη της κατασκευής (όπως κάνει πάντα η Ι. Μητρόπολη Ηλείας). Βεβαίως είναι τοις πάσιν γνωστόν ότι ακόμη και το cd με το ντοκυμαντέρ για το Δήμο Λαμπείας που γυρίστηκε με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και έπρεπε να διατίθεται δωρεάν) το μοσχοπουλούσαν οι Μοστενιτσάνοι Δημοτικοί άρχοντες υπέρ του Αη-Γιάννη, λες και οι άλλοι άγιοι της περιοχής δεν είχαν ανάγκη...   Και τα λέω αυτά εγώ, που ως επικεφαλής ενός μικρού Πολιτιστικού Συλλόγου δημοσιεύουμε μέχρι και το τελευταίο λεπτό και τα χρήματα που συνεισφέρουν οι συμπολίτες και φίλοι, αλλά και το κόστος των διάφορων έργων  που πραγματοποιούμε (βρύσες, πλατείες, Πνευματικά-Μορφωτικά ιδρύματα, Συνέδρια, Εκδηλώσεις κλπ). Πράγματι θα είναι μια σημαντική και επιβαλλόμενη χειρονομία, που θα εκτιμηθεί δεόντως από όλους.

δ. Και ένα τελευταίο, χωρίς να θέλω να κάνω υποδείξεις στους αγαπητούς συμπολίτες Μοστενιτσάνους (Ορειναίους, επί το πλέον «σύγχρονον»). Αγαπητοί συμπατριώτες, μήπως θα ήταν προτιμότερο, αντί να δαπανήσετε τόσες εκατοντάδες χιλιάδες για τον Αη-Γιάννη, ένα μέρος από αυτά να διαθέτατε και για το Μνημείο του Αγ. Γεωργίου στα «Στρατωναίϊκα»; (που το έχετε εγκαταλείψει, μέχρι και οι σπουδαίες αγιογραφίες του έχουν καταστραφεί με την διέλευση των καλωδίων του ηλεκτρικού!..).

Μέρος των αγιογραφιών του Αγ. Γεωργίου κατεστραμένες  από την παρέμβαση... 

Ταύτα και μένω… (με τα δικά σας), την Κυριακή σας περιμένω!.