ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ "ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΒΡΗ" Ηλείας το έτος 1461, δηλαδή πριν 554 χρόνια!...

Η ΠΡΩΤΗ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟ ΕΤΟΣ 1461

Η «ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΒΡΗ», δηλ. η δική μας Δίβρη μέσα από το Πρωθυπουργικό Οθωμανικό Αρχείο της Κωνσταντινούπολης και της Βιβλιοθήκης «Κύριλλος και Μεθόδιος» της Σόφιας (κατάστιχο 14662/1 σελ. 58-59-60) της Οθωμανικής απογραφής για φορολογικούς λόγους

Ο μεγάλος φίλος της Δίβρης, εκλεκτός ιστορικός συγγραφέας Καθηγητής της Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας και Πρόεδρος της Εταιρείας Ιστορικών Σπουδών κ. Αθανάσιος Φωτόπουλος, όπως μας υποσχέθηκε στην ΕΚΔΗΛΩΣΗ-ΓΙΟΡΤΗ που πραγματοποιήσαμε στις 23 Αυγούστου 2014 στο «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΒΡΗΣ», 

Ο κ. Αθανάσιος Θ. Φωτόπουλος

μας έστειλε ένα ανεκτίμητο ντοκουμέντο για την Δίβρη. Απόσπασμα από το Οθωμανικό κατάστιχο 14662/1 που βρίσκεται στο Πρωθυπουργικό Οθωμανικό Αρχείο της Κωνσταντινούπολης και στην Βιβλιοθήκη «Κύριλλος και Μεθόδιος» της Σόφιας Βουλγαρίας. Σημαντικά στοιχεία για την «Μεγάλη Δίβρη», όπως ακριβώς καταγράφεται,  της εποχής εκείνης (πριν 554 χρόνια) της πρώτης κατάκτησής της Πελοποννήσου από τους Τούρκους. Για τον πληθυσμό της τότε, όλα τα ονόματα και επώνυμα των νοικοκυραίων, πως φορολογούνταν τότε, τι προϊόντα είχαν και άλλα πολλά (με οδηγό για την μετάφραση των τουρκικών όρων το εξαιρετικό βιβλίο του Καθηγητή κ. Κων. Μπασέτα «Το Χελιδόνι της Ηλείας – 650 χρόνια ιστορικής μαρτυρίας») θα περιγράψουμε με κάποιες παρατηρήσεις που θα  σας εντυπωσιάσει.

          Παραθέτουμε την μετάφραση από το Οθωμανικό κείμενο πρώτα με τους Λατινικούς χαρακτήρες (όπως μας δόθηκε) και στη συνέχεια στα Ελληνικά, όπως το καταφέραμε εμείς, λαμβάνοντας υπόψη σημερινά εντόπια ονοματολογικά δεδομένα.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Χωριό Μεγάλη Δίβρη, Ιδιοκτησία (Τιμάριο πιθανώς Χλεμουτσίου;) .... (σ.σ. λείπει η ερμηνεία μια λέξη του τιμαριούχου Hassa-i zaim )

Ονόματα κατοίκων

Δημήτρης Περδικάρης, Γιάννης Περδικάρης, Βασίλης Περδικάρης. Θόδωρος Τσιρίνης (Τσεριώνης;), Θεοτόκης Περδικάρης, Γιάννης Περδικάρης, Δημήτρης Μπιτσικούλης, Νικόλας Περδικάρης, Γιάννης Τσιρίνης (Τσεριώνης;), Γιάννης Κουρής, Μανώλης Βασιλάκης, Γιάννης Μαυρόπουλος, Δημήτρης (αδελφός του προαναφερθέντος), Παπαγιάννης Μαυρόπουλος, Γιώργης Γούμενος, Μιχάλης Σταθακόπουλος, Ακίνδυνος Μαυριγιάννης, Παπανδρέας Κουρούστας (Γκρούστας;), Γιώργης Δόνης, Δημήτρης Δόνης, Αθανάσιος Δημητρίτσης, Κώστας Σουλιμάς, Νικόλας (αδελφός προαναφερθέντος), Κοσμάς Λουτσίτος, Γιάννης Ραντόνας, Νικόλας (αδελφός προαναφερθέντος), Γιώργης Καρυανός, Θεοτόκης Πετρόπουλος, Γιάννης Φούσκαρης, Γιάννης Σιμιδούλας, Θόδωρος (γιος του προαναφερθέντος), Μιχάλης Ράφτης, Δημήτρης Ζακσόπουλος, Δημήτρης Φάλτσας, Γιάννης Εξαρχόπουλος, Γιάννης Ανδρόπουλος, Μιχάλης Χάρκας, Γιάννης (γιος του προαναφερθέντος), Γιάννης Μοναγρίδας, Δημήτρης (αδελφός του προαναφερθέντος), Γιάννης Λαζάρου,  Γιώργης Λαζάρου, Γιάννης (αδελφός του προαναφερθέντος), Κώστας Στράτης, Νικόλας  (αδελφός του προαναφερθέντος), Θεοτόκης Ανδρεόπουλος, Γιάννης Λαζάρου, Νικόλας (αδελφός του προαναφερθέντος), Αλέξης (αδελφός του προαναφερθέντος – λείπει μια λέξη)), Βασίλης Σουλιμάς, Δημήτρης Αναστασίου, Μιχάλης Καλογήρου, Θόδωρος Γιωργόπουλος, Νικόλας Γιωργόπουλος, Σταμάτης Παπαγιωργόπουλος, Γιώργης Καλογήρου, Θόδωρος Καλογήρου, Γιώργης Δραγοβίτης, Νικόλας Μιχάλικας, Δημήτρης (αδελφός του προαναφερθέντος), Βασίλης Δραγοβίτης, Μιχάλης Αθανασόπουλος, Σταμάτης Αθανασόπουλος, Γιώργης Παύλου, Γιώργης Πρωτοπαπαδόπουλος, Θόδωρος Περιστερίτσης, Ανδρέας Νομικόπουλος, Κώστας Μοναγρίδας, Μαστρογιάννης Μοναγρίδας, Κώστας Πρωτόπαπας, Γιάννης Αθανασόπουλος, Μανώλης Καλογήρου.

Συμπλήρωμα του προαναφερθέντος χωριού Μεγάλη Δίβρη, υπαγόμενο στην   Ιδιοκτησία (Τιμάριο) .... (σ.σ.εδώ λείπει η ερμηνεία μιας λέξης, του τιμαριούχου Hassa-i zaim)

Ονόματα κατοίκων

Θόδωρος Σιμίδουλος, Γιάννης Σούγλης, Νικόλας Πάτρας, Θόδωρος (αδελφός του προαναφερθέντος), Σταμάτης Εξαρχόπουλος, Νικόλας Πλατίνδρος, Γιάννης Κακούτσης, Κώστας Κατσιπόδης, Νικόλας Ραντόνας, Δημήτρης (αδελφός του προαναφερθέντος), Νικόλας Πρωτοδικόπουλος, Ανδρόνικος Αθανασίου, Γιάννης Γεμινοσοφίστης, Παπαδημήτρης Μοναγρίδας, Βασίλης Στάθης, Μιχάλης (γιος του προαναφερθέντος), Κοσμάς Λογκίνος, Γιάννης Ραντόνας, Νικόλας (αδελφός του προαναφερθέντος), Στάθης Μεταξάς, Δημήτρης Παπασιμόπουλος, Γιάννης Χαράρης, Χαρτοφύλακας Μερκούρης, Διάκος Τσάβγης (;), Θόδωρος Γαβρίλης, Θόδωρος Πετρόπουλος, άγαμος Θόδωρος Ζακσόπουλος, άγαμος Θεοτόκης Φάλκας, άγαμος Μανώλης Μοναγρίδας, άγαμος Δημήτρης Λαζάρου, άγαμος Δημήτρης αδελφός Γιώργη Λαζάρου, άγαμος Δημήτρης Νικολάου, άγαμος Στάθης Παπασιμόπουλος, άγαμος Σταμάτης Γιωργόπουλος, άγαμος Νικόλας Καλογήρου, άγαμος Θόδωρος Μοναγρίδας, άγαμος Κώστας Αθανασόπουλος, άγαμος Γιώργης Τυροζούμης, άγαμος Θόδωρος Κακατήρας, άγαμος Γιάννης Αργύρης, άγαμος Νικόλας Ποδόχτυπος, χήρα Θοδώρα  σύζυγος Νικόλα, χήρα Άνδρω σύζυγος Σκολάριου.

Νοικοκυριά: 101, Άγαμοι: 18. Χήρες:2

(σ.σ. ως νοικοκυριό –hane, ελογίζετο μια πενταμελής οικογένεια που είχε ένα χωράφι και ένα ζευγάρι βόδια για να το οργώνουν)

Πρόσοδοι: 10787 (άσπρα. Το κάθε άσπρο ήταν ασημένιο Οθωμανικό νόμισμα με βάρος 0,952 γραμμάρια)

Κεφαλικός φόρος: 2987

Αμπέλια του Ιδιοκτήτη: Μέτρο:3, (τέλος:) 720

Μουριές του Ιδιοκτήτη: Τεμάχια 115, (τέλος:) 350

Καρποφόρα δένδρα: Τεμάχια 15, (τέλος:) 30

Δεκάτη αμπελιών: 1980

Δεκάτη σίτου: 3000

Δεκάτη κριθαριού: 458

(Εδώ λείπει η ερμηνεία της λέξης δεκάτη Kazz, πιθανώς κτηνοτροφικό προϊόν;) 644

Δεκάτη φρούτων: 58

Τέλος προστίμων: 100

Τέλος οίνου: 170

Τέλος λιναριού: 200

Ιδιοκτησία Παπαγιωργόπουλου στο προαναφερθέν χωριό: Μύλος:1, Τέλος:30

Ιδιοκτησία Κώστα Κατσιπόδη στο προαναφερθέν χωριό: Μύλος:1, Τέλος:30

Ιδιοκτησία Παπαδημήτρη στο προαναφερθέν χωριό: Μύλος:1, Τέλος:30

 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

• Ø  Η Δίβρη το 1461, δηλ. πριν από 554 χρόνια ήταν ήδη μια μεγάλη πόλη (με τα μέτρα των πληθυσμών της εποχής εκείνης), γιαυτό και αναφέρεται ως «Μεγάλη Δίβρη». Ίσως να ήταν μέσα στις 10  μεγαλύτερες πόλεις της Πελοποννήσου
• Ø  Ο πληθυσμός της (όπως ακριβώς βγαίνει από τον αριθμό των φορολογούμενων νοικοκυριών και των μεμονωμένων ατόμων) ήταν 525 ψυχές. Ο αριθμός των κατοίκων βγαίνει ως εξής: 101 νοικοκυριά Χ 5 άτομα η οικογένεια = 505 + 18 άγαμοι + 2 χήρες, Σύνολον = 525 άτομα.
• Ø  Ήταν καθαρά Ελληνικό χωριό. Δηλαδή είχε αμιγή ελληνικό πληθυσμό, χωρίς καμιά πρόσμιξη με Αλβανικό (Αρβανίτικο) πληθυσμό που είχε τότε κατακλύσει την Ηλεία και την Πελοπόννησο. Και μάλιστα (όπως βλέπουμε στο βιβλίο του κ. Μπασέτα «το Χελιδόνι», όπου υπάρχουν ακριβή στοιχεία από τα κατάστιχα) στην περιοχή της ορεινής Ηλείας τα αμιγή ελληνικά χωριά μαζί με την Δίβρη ήσαν η Δερβινή, η Κερτίζα, η Γιάρμενα, το Πορετσό και το Γερμοτσάνι.
• Ø  Λύεται πλέον η απορία μας για το πώς πήραν την ονομασία τους οι συνοικίες (γειτονιές, μαχαλάδες) της Δίβρης. Οι «Περδικαράδες» από το όνομα Περδικάρης (7 νοικοκυριά με το όνομα αυτό), οι «Λαζαράδες» από το όνομα Λαζάρου (6 νοικοκυριά με το όνομα αυτό), επίσης βρίσκουμε το όνομα Καρυανός για τους «Καρυανάδες», Γκρούσκας για τους «Γκρουστάδες», Βασιλάκης για τους «Βασιλαίους»...
• Ø  Τα πολυπληθέστερα νοικοκυριά είχαν τα ονόματα: Περδικάρης 7 οικογένειες, Λαζάρου 6 οικογένειες, Μοναγρίδας 5 οικογένειες (μέσα ένας παπάς), Καλογήρου 4 οικογένειες...
• Ø  Σχεδόν όλα τα μικρά ονόματα ήσαν χριστιανικά (Δημήτρης, Γιάννης, Γιώργης, Κώστας κλπ). Υπήρχαν όμως και περίεργα ονόματα (όπως π.χ. Χαρτοφύλακας ή Ακίνδυνος)
• Ø  Ένα μεγάλο μέρος των επωνύμων λήγει στο –όπουλος (Εξαρχόπουλος, Νομικόπουλος, Πρωτοδικόπουλος) και άλλα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για την πολυποικιλότητα...., όπως Μοναγρίδας, Ραντόνας, Χάρκας και ακόμη βρίσκουμε ονόματα που τέλειωσαν προ πολλού, όπως π.χ. Μπιτσικούλης, Μερκούρης... Επίσης βλέπουμε μερικά να φωνάζουν από μακρυά ...ελληνικότητα, όπως π.χ. Ποδόχτυπος, Τυροζούμης, Σκολάριος κ.ά.
• Ø  Το μεγαλύτερο μέρος των επωνύμων (περίπου το 85%) δεν υπάρχουν στη σημερινή Δίβρη ή την Διασπορά (σ.σ. άλλωστε, όπως έχουμε επισημάνει και άλλοτε, ακόμη και πολύ αργότερα το 1827 που έχουμε στοιχεία το 60-70% των επωνύμων ήταν και τότε διαφορετικά των σημερινών).
• Ø  Βρίσκουμε 3 παπάδες (παπαΑντρέας, παπαΓιάννης, παπαΔημήτρης)
• Ø  Μαθαίνουμε τα προϊόντα που παρήγαγαν οι διβριώτες της εποχής εκείνης. Με προεξάρχοντα το κρασί (αμπέλια), σιτάρι, κριθάρι, λινάρι αλλά και κουκούλια μεταξοσκωληκοτροφίας (φορολογούσαν τις μουριές), ακόμη και τα καρποφόρα δέντρα (φρούτα)
• Ø  Η Δίβρη είχε τότε τρεις (3) μύλους
• Ø  Πλήρωνε προσόδους το χωριό, αλλά και κεφαλικό φόρο (από 25 άσπρα κάθε νοικοκυριό και οι άγαμοι, και από 6 άσπρα οι χήρες)... (σ.σ. αργότερα όταν η Δίβρη ήταν «Μαλικιανές» και υπαγόταν απ΄ ευθείας στην Σουλτάνα Βαλιδέ δεν πλήρωνε την δεκάτη, όπως τα γύρω χωριά)

 Ελπίζουμε σε ένα προσεχές Συνέδριο (ή ΗΜΕΡΙΔΑ) στο «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΒΡΗΣ» να καλέσουμε ειδήμονα Τουρκολόγο Καθηγητή για περισσότερα και πλέον τεκμηριωμένα στοιχεία.