ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟΥΣ ΔΙΚΟΥΣ ΜΑΣ ΤΑΠΕΙΝΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ 1940

 

ΚΑΙ Η ΔΙΒΡΗ ΕΙΧΕ ΤΟΥΣ ΔΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΗΡΩΕΣ, στο έπος του 1940…

Ο ήρωας του έπους του 1940, Θεόδωρος Κων. Γαρδίκης από τη Δίβρη

ΚΑΙ Η ΔΙΒΡΗ ΕΙΧΕ ΤΟΥΣ ΔΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΗΡΩΕΣ, τους «δικούς της Χριστούς, τους δικούς της άγιους» (Γιάννης Ρίτσος) στο έπος του 1940…

Το Ηρώον των πεσόντων (1912-1922 και 1940-41) στην πλατεία της Δίβρης που ανήγειρε
το 1924 ο "Προοδευτικός Σύνδεσμος Δίβρης" και φιλοτέχνησε ο διάσημος γλύπτης Ευ.
Αρμακόλας. Δίπλα το Μνημείο των Οπλαρχηγών και Αγωνιστών του 1821 που ανήγειρε
η "Πανελλήνια Εκπολιτιστκή Ένωση Διβριωτών" το 1986

Έχει λοιπόν και η Δίβρη, όπως άλλωστε όλη η Ελλάδα, τους δικούς της ήρωες στο έπος του 1940, τους «δικούς τους Χριστούς, τους δικούς της άγιους» 

για να θυμηθούμε και τον σύγχρονο εθνικό ποιητή μας Γιάννη Ρίτσο. Έχει εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους πάνω στα βουνά της Βορ. Ηπείρου (Αλβανίας) και της Πίνδου και έπεσαν ηρωϊκώς μαχόμενοι, άλλοι πολέμησαν γενναία και τραυματίστηκαν ή αρρώστησαν στο μέτωπο.

Η πλαϊνή πλευρά του Ηρώου όπου έχουν χαραχτεί
τα ονόματα των πεσόντων το 1940-41

 Η τοπική κοινωνία της Δίβρης ως ένδειξη ελάχιστης τιμής κι ευγνωμοσύνης χάραξε τα ονόματά τους στο περικαλλές Ηρώον των πεσόντων 1912-1922, 1940-41). Είναι οι Θόδωρος Κων. Γαρδίκης, ο Ι.Δ. Πετρόπουλος και Γ.Μ. Μαράζης. Αιώνια η μνήμη τους.

Μέσα σε αυτούς υπήρξε και μια ξεχωριστή ηρωϊκή μορφή, από την οικογένεια Γαρδίκη την Γκρουστάδων Δίβρης που έδωσε μια μικρή εκατόμβη θυσιών για την πατρίδα και θα ήταν παράλειψη αν δεν έκανα ιδιαίτερη μνεία, μέρα που είναι σήμερα. Έτσι από πατριωτικό χρέος.  

Θυμάμαι σαν τώρα, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ΄50, την θεια «Κωσταντινιά» (Μαρία χήρα του Κωνσταντή Γαρδίκη),μειλίχια, αξιοπρεπής και στωϊκή να κάθεται στο πεζούλι του σπιτιού της στους Γκρουστάδες Δίβρης και να διηγείται στη μάνα μου Διαμαντούλα τον μεγάλο καϋμό της ζωής της. Ήταν και οι δυο γυναίκες νύφες από διπλανά χωριά φερμένες στη Δίβρη, κι ένοιωθαν πολύ κοντά η μια (η θεια Κωσταντινιά από το Πορετσό) στη άλλη (η μάνα μου από τα Τσίπιανα)…

Η χαροκαμένη μάνα θεια-Κωσταντινιά (χήρα Κων. Γαρδίκη)
που έχασε στα βουνά της Αλβανίας τον ένα γιο της τον ήρωα
Θόδωρο Γαρδίκη, και αργότερα στον εμφύλιο τον άλλο γιο της

            Η θεια-Κωσταντινιά ήταν μια χαροκαμένη μάνα. Μόλις είχε χάσει και ένα δεύτερο παιδί της τον Χρίστο Κ. Γαρδίκη στις επιχειρήσεις του Εμφυλίου πολέμου το 1947. Ένας δεύτερος κεραυνός είχε χτυπήσει τη άμοιρη μάνα, αφού στο Αλβανικό μέτωπο το 1940 είχε πέσει ηρωικά, ένας άλλος λεβέντης γιος της, ο θρυλικός πολεμιστής  Θόδωρος Κ. Γαρδίκης.

Και λέω θρύλος, γιατί ακόμη ηχούν στ΄ αυτιά μας οι διηγήσεις των συμπολεμιστών του Θόδωρου Κ. Γαρδίκη για το πώς έπεσε το παλληκάρι  αυτό στην πιο ψιλή ράχη του λόφου προκάλυψης πηδώντας με το όπλο του ένα συρματόπλεγμα πάνω από ενάμισυ μέτρο. Τη στιγμή αυτή του παράτολμου άλματος, τον βρήκε στο αέρα η φονική ιταλική σφαίρα και με το άλικο αίμα του έβαψε εκείνη τη βουνοπλαγιά της Πίνδου που κατέλαβαν αμέσως οι ηρωϊκοί συμπολεμιστές του, που τον έκλαψαν αλλά και πήραν δύναμη να κυνηγήσουν τους Ιταλούς…

Το χειρόγραφο σημείωμα που μας έστειλε μια εμβληματική μορφή
    της Επιστήμης και της Ιστορίας, ο Καθηγητής της Ιστορίας
       της Αρχιτεκτονικής ΑΠΘ, σεβάσμιος φίλος Αργύρης Πετρονώτης

 Συγκινητική και αυθεντική είναι μια μικρή διήγηση ενός συμπολεμιστή του από τη Δερβινή, του μακαρίτη Μίχου Δελέγκου που είπε στο ανιψιό του Χρίστο Γ. Γαρδίκη, μετά από πολλά χρόνια: «- Ήταν το πρώτο παλληκάρι του λόχου, ένας λεβέντης μέχρι εκεί πάνω, θηριό ανήμερο δυνατός και γενναίος και παράδειγμα για όλους μας. Λίγο πριν τον χτυπήσει η σφαίρα, σχεδόν μόνος του μετέφερε στην ανηφόρα τον όλμο, γιατί εμείς οι άλλοι είχαμε λιποψυχήσει…».

Η πατρίς ευγνωμονούσα (έστω και μετά 8 χρόνια, το 1948) απένειμε  το ανωτέρω
ΔΙΠΛΩΜΑ στον ήρωα της Αλβανίας Θόδωρο Γαρδίκη

Και ένα σημαντικό ακόμη για την χαροκαμένη μάνα θεια-Κωσταντινιά. Είχε μείνει χήρα με τέσσερα μικρά παιδιά πολύ νέα, αφού ο άντρας της ο Κωσταντής Γαρδίκης πέθανε από γρίππη το έτος 1931και έκτοτε σήκωσε το Γολγοθά της, μέχρις ότου στα τελευταία της  βρήκε την ευτυχία με τα άλλα παιδιά και τα εγγόνια της, ως το 1984 που πέθανε σε βαθιά γεράματα.

Και τώρα, το πιο σπουδαίο και συγκλονιστικό για τις θυσίες προς στην πατρίδα αυτής της οικογένειας (και βέβαια δεν είναι η μόνη) που αποτελεί  όμως το πιο φωτεινό παράδειγμα προσφοράς. Στους πολέμους 1912-1922 (Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος) η οικογένεια Γαρδίκη είχε δώσει δυο ακόμη θύματα στην πατρίδα, αδέλφια του Κωσταντή, τον Χρίστο Γαρδίκη και Δαμιανό Γαρδίκη. Τα ονόματά τους είναι χαραγμένα μεταξύ πολλών άλλων διβριωτών στην μπροστινή στήλη των πεσόντων στο Ηρώον της πλατείας της Δίβρης, που έστησε το 1924 ο «Προοδευτικός Σύνδεσμος Διβριωτών» (πρόεδρος τότε ο μετέπειτα μεγάλος πολιτικός και λογοτέχνης Βάσσος Στεφανόπουλος) ως απότιση ελάχιστου φόρου τιμής κι ευγνωμοσύνης. Και στη πλαϊνή στήλη του Ηρώου, είναι χαραγμένα τα ονόματα των δυο άλλων Γαρδικαίων, του Θόδωρου και του Χρίστου που προαναφέρθηκαν.

Ας είναι το μικρό σημείωμα τούτο μια μικρή αφιέρωση στη μνήμη των πεσόντων όχι μόνο της οικογένειας Γαρδίκη, αλλά και για όλους μαζί τους άλλους Διβριώτες 

Τρεις διβριώτες στο μέτωπο, Νίκος Γ. Σωτηρόπουλος,
Κωστας Μ. Σωτηρόπουλος και Γιάννης Θ.Αμπατζής

Ο Χαρ. Β. Τσίγκανος μαζί με συμπολεμιστές του στο μέτωπο

και λοιπούς ΄Ελληνες έδωσαν τη ζωή τους, για να μπορούμε εμείς σήμερα να μιλάμε, να γράφουμε και να ζούμε δύσκολα μεν, πλην ελεύθερα και δημοκρατικά. Ας είναι αυτοί οι ηρωϊκοί πρόγονοί μας, και ένα σημείο αναφοράς για τους επερχόμενους.

Σωτ. Σωτηρόπουλος ΔΙΒΡΗ

Ενα σπάνιο ιστορικο ντοκουμέντο
Η Ημερήσια Διαταγή του Στρατού που προήγαγε
τιμής ένεκεν τον ήρωα Θόδωρο Κ. Γαρδίκη