Πέμπτη 7 Μαρτίου 2024

ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΔΙΒΡΗΣ, Ο ΠΕΡΙΠΥΣΤΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΌΣ ΝΑΌΣ

 


ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΔΙΒΡΗΣ, Ο ΠΕΡΙΠΥΣΤΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΌΣ ΝΑΌΣ

ΠΟΥ ΘΑΥΜΑΖΟΥΝ ΟΙ ΕΠΑΪΟΝΤΕΣ ΑΛΛΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΑΠΑΞΙΩΣΗΣ ΑΠΌ ΠΟΛΙΤΚΑΝΤΗΔΕΣ ΚΑΙ ΑΣΧΕΤΟΥΣ…. 

Εισαγωγή

            Ο σκοπός αυτού σημειώματος είναι διπλός. Αφενός  να ενημερωθούν οι φιλίστορες και συνειδητοί πολίτες και κυρίως οι συμπολίτες μου για το ιστορικό του ναού που αφορά τα τελευταία 60 χρόνια  και αφετέρου να προστατευτεί αυτό το περικαλλές Μνημείο της γενέτειρας Δίβρης από εφήμερους πολιτικαντισμούς και κάποιες ενέργειες άσχετων με το αντικείμενο που τελευταία για δικούς τους λόγους, δείχνουν δήθεν ενδιαφέρον  για τον ναό.

Και εξηγούμαι. Ο γράφων ασχολούμενος εδώ και 55 χρόνια (δεκαετία του 1960) με τα κοινά της γενέτειρας Δίβρης και ως έχων (εκ «πνευματικής κληρονομίας») πλήρη Φάκελο ενεργειών που έγιναν για την αναστήλωση, ανάδειξη και προστασία του Μνημείου, θέλω να γίνω κοινωνός στους συμπολίτες μου απανταχού Διβριωτες  αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου πολίτη για την πορεία αυτών των ενεργειών.

Δεν είμαι ειδικός για να παρουσιάσω κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Μνημείου παρά μόνο να παραπέμψω σε διαπρεπείς ιστορικούς ερευνητές που έχουν ασχοληθεί  με τον ναό. Η μόνη συνεισφορά μας στο Επιστημονικό πεδίο είναι η διοργάνωση στο «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΒΡΗΣ»  το έτος 2010  Ημερίδας με θέμα «2ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ» με την Επιμέλεια και ευθύνη του διαπρεπούς Καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Αθανασίου Φωτοπούλου. 

Στο Συνέδριο τύχη αγαθή, έκανε Επιστημονική Ανακοίνωση για την «Ναοδομία» της Αγίας Τριάδας Δίβρης, ο διαπρεπής αρχαιολόγος Δημήτρης Αθανασούλης που περιελήφθη στα ΠΡΑΚΤΙΚΑ του Συνεδρίου που εκδώσαμε εμείς (το Π.Κ.) ιδίαις δαπάναις. Αυτή η Επιστημονική εργασία είναι μοναδική που έχει γίνει για το ναό και μάλιστα πέρασε στην Ελληνική και Διεθνή βιβλιογραφία.



Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει ανάλογη Μελέτη και Ανακοίνωση για τον καταπληκτικό ζωγραφικό διάκοσμο των μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας αγιογραφιών του ναού.

Όμως, πλείστοι όσοι επαΐοντες ιστορικοί ερευνητές έχουν συγγράψει για τον βυζαντινό Ναό της Αγίας Τριάδας Δίβρης. Εκτός από την άνω αναφερθείσα Επιστημονική Ανακοίνωση  του κ. Δ. Αθανασούλη  («ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΔΙΒΡΗΣ, ΕΝΑΣ ΙΔΙΟΤΥΠΟΣ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΝΑΟΣ» 2020 Πνευματικό  Κέντρο Διβρης σσ197-220 ResearcGate PDF και Academy Edu), έχουν γράψει μεταξύ άλλων  και οι εξής:



α) Νίκος Β. Αναστόπουλος («Η ΔΙΒΡΗ ΗΛΕΙΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ» 1994 Βιβλιοθήκη Πνευματικού Κέντρου σσ 55-57)


β) Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος («Η ΔΙΒΡΗ» 1961 Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά σσ 29-42)


γ) Τάσος Γριτσόπουλος («Ι.Μονή Άνω Δίβρης» 1991 Τόμος εις μνήμην Μητρ. Ηλείας Αθανασίου Α΄ σσ 449-470)

δ) Ιάκωβος Δραγάτσης αρχαιομαθής φιλόλογος («Ηλειακαί σημειώσεις» 1883, Παρνασσός Ζ΄ σσ737)  

            Όλοι οι ανωτέρω ομιλούν με θαυμασμό για το πόσο σημαντικό είναι αυτό Μνημείο και «για την ιστορία τους Πελοποννήσου» που ξεχωρίζει όχι μόνο στο Νομό Ηλείας αλλά και σε όλη την Πελοπόννησο και πανελλαδικά, Χαρακτηρίζεται ως «ιδιότυπος τρουλλαίος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός» με συνοδεία πολλών εγκωμίων.  Μας γνωρίζουν, για το σπουδαίο εσωτερικό   ζωγραφικό διάκοσμο που χρονολογείται από τον 12ο -13ο ή 14ο αιώνα (δεν έχει γίνει επιστημονική μελέτη για την ακριβή χρονολόγηση των αγιογραφιών- μάλιστα έχει γραφτεί ότι μπορεί να είναι «παλαιοχριστιανικός ναός του 6ουαι»), ως «προκλητικός ναός λόγω της ιδιόρρυθμης φυσιογνωμίας του», ότι οι αγιογραφίες του είναι «σε δύο ή τρεις χρονολογικές  στρωματώσεις», ότι ο κτήτωρ «ήταν ορθόδοξος Ρωμιός», ότι «είναι ναός τρισυπόστατος, της Αγίας Τριάδος, του Αγ. Πέτρου ή Πέτρου και Παύλου και της Αγίας Αικατερίνης» και ότι «παρά την ταπεινή του όψη ως οικοδόμημα, αποτελεί μια πρωτότυπη σύλληψη που προϋποθέτει αρχιτέκτονα με συνθετικές ικανότητες…» και  άλλα πολλά και θαυμάσια που μπορεί ο κάθε φιλίστωρ να απολαύσει προσφεύγοντας στα ανωτέρω πονήματα. 

Το ιστορικό του ναού τα τελευταία 60 χρόνια

            Έναυσμα για να ασχοληθώ με το θέμα αυτό που θα σας περιγράψω παρακάτω, είναι ένα δημοσίευμα της 28ης Φεβρουαρίου ε.έ. της εφημερίδας Πύργου «ΠΑΤΡΙΣ» με τίτλο:

«Αυτοψία στον Βυζαντινό ναό Αγ. Τριιάδας Δίβρης» και υπέρτιλο « Απάνηση της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη σε αναφορά της Διον. Αυγερινοπούλου»,

 για το οποίο θα γίνει λόγος στο τέλος του παρόντος. Το κυρίως όμως  κίνητρό μου ήταν να καταγραφούν και γίνουν γνωστά ορισμένα στοιχεία (και μάλιστα σε λινγκ και όχι μόνο στο Facebook που σε λίγο καιρό …εξαερώνονται), για να μείνουν στους επιγενόμενους και βεβαίως για αυτούς που πραγματικά ενδιαφέρονται

            Επειδή το επίμαχο δημοσίευμα περιέχει πολλά και ποικίλα περίεργα στα οποία θα αναφερθώ στο τέλος, με την ευκαιρία ανέσυρα τον Φάκελο « Αγία Τριάδα Δίβρης» από το Αρχείο – «Αδαμαντορυχείο» του επί 25 χρόνια (1951-1975) Προέδρου του «ΣΥΝΔΈΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΛΑΜΠΕΙΈΩΝ-ΔΙΒΡΙΩΤΩΝ, ο Αγ. Παντελεήμων» Νίκου Γ. Σωτηρόπουλου που κατέχω ως «πνευματική κληρονομιά» μετά τον θάνατό του. Αναδιφώντας λοιπόν τα περιεχόμενα έγγραφα και κυρίως δημοσιεύματα πριν από  60 περίπου χρόνια, ξαναθυμήθηκα τον αγώνα που έκαναν τότε όχι μόνο ο Σύλλογος που είχε στις τάξεις του μεγάλες Διβριώτικες προσωπικότητες της εν Αθήναις  παροικίας της Δίβρης (εν αγαστή συμπνοία με απλούς διβριώτες της ξενιτειάς, του καθημερινού μόχθου που έδιναν τον εαυτό τους για την γενέτειρα)  αλλά και εξωσυλλογικές διβριώτικες προσωπικότητες της Πολιτικής και της Επιστήμης.

            Κάνοντας μια μικρή αναδρομή θέλω να σας πω, ότι την δεκαετία του 1950 που εγώ ήμουν  ακόμη παιδί,  ο περίπυστος ιστορικός ναός της Αγίας Τριάδας όπου βρίσκεται και το Νεκροταφείο της γειτονιάς μου των Γκρουστάδων της Δίβρης, ήταν «ξέφραγο αμπέλι» με ανοιχτές τις πόρτες όπου έμπαινε μέσα όποιος ήθελε, ακόμη και ζώα κι εμείς τα παιδιά παίζαμε εκεί μέσα «κρυφτό» κλπ. Το έτος 1963 ο «Σύνδεσμος των εν Αθήναις Λαμπείεων-Διβριωτών» με επικεφαλής τον Πρόεδρο Νίκο Σωτηρόπουλο και με την βοήθεια του μεγαλοδικηγόρου Πολύβιου Στεφανόπουλου πήγαν στον συμπολίτη  νεοεκλεγέντα Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης (του Γεωργίου Παπανδρέου-Γέρου), Στέφανο Στεφανόπουλο και τον παρακάλεσαν να φροντίσει για την σωτηρία του βυζαντινού ναού της Αγίας Τριάδας αλλά και των δύο Μονών της Δίβρης (Πάνω και Κάτω Μοναστήρι),  ώστε  να αναστηλωθούν και να συντηρηθούν οι αγιογραφίες τους. Και πράγματι ο Στέφανος Στεφανόπουλος έκανε τις δέουσες ενέργειες και  παρεμβάσεις στα αρμόδια Υπουργεία (Προεδρίας) και στην Υπηρεσίαν  Αναστηλώσεων,  όπου κατ΄ ευτυχή συγκυρία Διευθυντής ήταν ο επίσης έχων ρίζες από την Δίβρη, Καθηγητής του Πολυτεχνείου Ευστάθιος Στίκας.

            Έτσι μέσα  από δημοσιεύματα στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» της εποχής εκείνης που παραθέτω παρακάτω, μαθαίνουμε πολλά στοιχεία και μάλιστα μια άνευ προηγουμένου σοβαρή αντιδικία (για την Αγία Τριάδα και άλλα θέματα) μεταξύ του Διευθυντή Αναστηλώσεων Ευστ. Στίκα και του προϊσταμένου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Ηλείας Εφόρου Νικ. Γιαλούρη, οποίος προφανώς δεν είδε με καλό μάτι την χρηματοδότηση που δινόταν στη Δίβρη για την αναστήλωση των Μνημείων της.

            Αλλά ας δούμε με την σειρά την αλληλουχία αυτών των γεγονότων με (ανταλλαγές δημόσιων επιστολών και μαρτυρίες που εγώ είχα ακούσει)  που συνέβησαν από το 1963 μέχρι το 1965.  Πριν όμως εξιστορήσω τα γεγονότα  πρέπει να πω, ότι στη Δίβρη και ιδιαίτερα τον χρόνο που γινόταν η αναστήλωση της Αγ. Τριάδας φρόντιζαν να ενημερώνουν για την πρόοδο των εργασιών τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Νίκο Σωτηρόπουλο, ο τότε Πρόεδρος της Κοινότητας Γεώργιος Τσουκαλάς και ο ενοριακός ιερέας των Γκρουστάδων Παπαποστόλης Μιχαλόπουλος.

Η Αναστήλωση του Ναού

Το έτος 1963 μετά από πρόταση της Υπηρεσίας Αναστηλώσεων το Υπουργείο Προεδρείας εντάσσει τα τρία Μνημεία της Δίβρης (Αγία Τριάδα, Άνω και Κάτω Μονή) στην πρώτη Χρηματοδότηση ( δεν γνωρίζουμε το ποσόν) με την υπογραφή του αρμόδιου Υφυπουργού προεδρίας Κυβερνησεως Γεωργίου Μυλωνά, μετά την ισχυρή παρέμβαση όπως ανέφερα του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης Στέφανου Στεφανόπουλου.

Και αμέσως ξεκινούν οι εργασίες, πρώτα από τον Ναό της Αγίας Τριάδας. Συντηρητής Έργων Τέχνης και  Αρχαιοτήτων  τοποθετείται ένας από τούς καλλίτερους που διαθέτει η Υπηρεσία Αναστηλώσεων, ο οποίος είχε περατώσει τις εργασίες συντήρησης στο  «Ιλίου  Μέλαθρον» (Μέγαρο Σλίμαν, νυν «Νομισματικό Μουσείο»). Ενθυμούμαι, ότι ήταν ένας νέος άνθρωπος που δούλευε ακατάπαυστα, ενθουσιασμένος από την δουλειά που έκανε στο σημαντικό Μνημείο.

Η δεύτερη έγκριση  δαπάνης ποσού 100.000 Δραχμών δια τα Μνημεία της Δίβρης στο «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΤΉΡΗΣΙΝ ΑΡΧΑΙΟΤΉΤΩΝ» του Υφυπουργού Προεδρίας Γεωργίου Μυλωνά,  όπως διαβάζουμε στο δημοσίευμα της εφημερίδας με ημερομηνία 13-6-1964 που παραθέτω παρακάτω.


Επίσης παραθέτω και μία σελίδα της επιστολής του Προέδρου της Κοινότητας Γ. Τσουκαλά στον Νίκο Σωτηρόπουλο που τον ενημερώνει για την πρόοδο των εργασίών στο ναό.


Οι σκληρή αντιδικία μέσω Επιστολών του Διευθυντή Αναστηλώσεών Ευστ. Στίκα με τον Έφορο Αρχαιοτήτων Νικ. Γιαλούρη για το Νεκροταφείο της Αγίας Τριάδας

            Αξίζει τον κόπο να διαβάσετε αυτή την ανταλλαγή Επιστολών μεταξύ αυτών των δύο ανδρών. Το «μήλον της έριδος» φαίνεται ότι είναι η διαμόρφωση του πέριξ του Ναού χώρου του συνοικιακού Νεκροταφείου Γκρουσταδων, αλλά μάλλον ήταν βαθύτερα τα αίτια αυτής της δημόσιας διαμάχης. Πάντως μακάρι από τότε να γινόταν η απομάκρυνση του Νεκροταφείου από τον Αρχαιολογικό χώρο και γιατί είναι παράνομο και για λόγους δημόσιας υγείας. Διαβάστε λοιπόν -πατώντας με διπλό κλικ  πάνω στις εικόνες -  μόνον τις παραγράφους που έχουν υπογραμμιστεί  και θα βγάλετε αρκετά συμπεράσματα. Το βέβαιον όμως είναι ότι και οι δύο πλέκουν το εγκώμιον του Αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως Στέφανου Στεφανόπουλου, ο καθείς με τον δικό του τρόπο.

η Επιστολή του Εφόρου Ν. Γιαλούρη 9-1-1965

Η απάντηση του Ε. Στίκα

Και ερχόμαστε τώρα:

ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ (ΣΟΒΑΡΑ ΚΑΙ ….ΑΣΟΒΑΡΑ) ΓΕΓΟΝΟΤΑ

ΑΠΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

            Τα ανωτέρω που εξέθεσα βεβαίως αφορούν μια «παρωχημένη» εποχή, για πολλούς εντελώς άγνωστη. Όμως, όπως ήδη ανέφερα κάποια σημερινά συμβάντα γύρω από το σπουδαίο αυτό Μνημείο με αστοχίες λόγων και πράξεων, δεν περιποιούν τιμή για όλους μας. Για την έγνοια που πρέπει να έχουμε και να φροντίζουμε με σεβασμό αυτό το μοναδικό Μνημείο που είναι η μεγαλύτερη «πολιτιστική κληρονομιά» που μας άφησαν οι πρόγονοί μας.

            Δυστυχώς όλες τις προηγούμενες δεκαετίες που πέρα από  αυτήν του 1960 δεν έγινε τίποτα. Παρότι ο ναός ήταν προστατευμένος και στο μέτρο του δυνατού τον πρόσεχαν οι ιερείς και οι πιστοί της συνοικίας (κυρίως η οικογένεια Πάνου Γαρδίκη)  και είχε σχετική επισκεψιμότητα  από τουρίστες, παρότι κι εμείς όλα τα περασμένα χρόνια προβάλαμε με τις μικρές μας δυνάμεις (εκπομπή «Μένουμε Ελλάδα», Περιοδικό "ΔΙΒΡΗ" κλπ)

 αλλά και με επίσημα έγγραφα και προφορική επικοινωνία με την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Πατρών που ζητούσαμε επιμόνως την συντήρηση των τοιχογραφιών αλλά κυρίως την σύνταξη επιστημονικής Μελέτης για τον ζωγραφικό διάκοσμο. Δυστυχώς δεν βρήκαμε την δέουσα ανταπόκριση (κατωτέρω κάποια στοιχεία) λόγω μη ύπαρξης πιστώσεων, όπως μας έλεγαν (ούτε 300 ευρώ δεν μας έδωσαν!!... και μάλιστα επί Υπουργού Πολιτισμού του Ηλείου κ. Τζαβάρα)  ή άλλες φορές μας αγνοούσαν (η αλληλογραφία μας στη διάθεση παντός ενδιαφερομένου). Όπως αναφέρθηκε η μόνη επιτυχία μας ήταν η Επιστημονική Εργασία και Ανακοίνωση του αρχαιολόγου κ. Δημ. Αθανασούλη και αυτό το χρωστάμε στον φίλο Καθηγητή Ιστορίας κ. Αθ. Φωτόπουλο που κάλυψε υπερεπαρκώς το «ναοδομικό σκέλος» του ναού.

Αποκαλύψεις από ένα δημοσίευμα

            Ξαφνικά τον τελευταίο καιρό υπήρξε ένα «όψιμο ενδιαφέρον» και από τον Σύλλογο Διβριωτών Αθήνας (που δεν μπορεί να τον κατηγορήσει κάποιος, μάλλον να τον επαινέσει) αλλά με πλήρη άγνοια του θέματος και με την άμεση περίεργη ανάμειξη της Κυβερνητικής βουλευτού κ. Αυγερινοπούλου. Καθρέπτης όλων αυτών, είναι ένα δημοσίευμα της εφημερίδας «ΠΑΤΡΙΣ» Πύργου (28-2-2024), το οποίο με την ανάγνωσή του μας οδηγεί σε κάποια πολύ σπουδαία συμπεράσματα.

Θα παρακαλούσα θερμά τους φίλους και φίλες με λίγη προσπάθεια και προσοχή, να ρίξουν μια ματιά στο δημοσίευμα για να καταλάβουν αυτά που θα γράψω και θα αιτιολογήσω κατωτέρω, όσο καλλίτερα και εναργέστερα μπορώ:

1)    Από το δημοσίευμα προκύπτει ότι ο Σύλλογος Διβριωτών Αθήνας έστειλε προσφάτως Επιστολή προς την βουλευτή της ΝΔ  κ. Αυγερινοπούλου (δεν γνωρίζουμε αν το ίδιο έγγραφο πήγε στους άλλους 3 βουλευτές της Ηλείας, όπως συνηθίζεται και επιβάλλεται) το περιεχόμενου του οποίου δεν γνωρίζουμε, ούτε βέβαια γνωρίζουμε εάν συντάχτηκε και  εστάλη με απόφαση του ΔΣ του Συλλόγου (σ. αυτό το τελευταίο, εμένα δεν με αφορά καθότι δεν είμαι μέλος του). Και μέχρι εδώ καλά…

2)    Για την ιστορία να αναφέρουμε (βγαίνει και από το δημοσίευμα) ότι: Το έτος 2012, μετά από δικό μας έγγραφο και το αίτημα στην 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Πατρών να γίνει επισκευή της στέγης της Αγίας Τριάδας γιατί η υγρασία ήταν εμφανής, κυρίως στο βόρειο κλίτος (Αγ. Αικατερίνη) με κίνδυνο την καταστροφή των αγιογραφιών. Μαζί κάναμε έκκληση να γίνει επιστημονική Μελέτη και συντήρηση του Ναού. Η απάντηση της Εφορείας σε τηλεφωνική μου επικοινωνία ήταν «δεν υπάρχουν πιστώσεις, αλλά μπορούμε να στείλουμε ειδικό υπάλληλο μας, να επιστατήσει των εργασιών». Πράγματι με την εποπτεία του, δούλεψε ο μάστορας Θανάσης Μάνος με τον βοηθό του και βέβαια με την δική μας δαπάνη (δηλ του «Πνευματικού Κεντρου») περίπου 500 ευρώ (εργατικά και υλικά)   έγινε τότε πρόχειρη επισκευή της στέγης. Όμως η υγρασία της οροφής συνεχίστηκε….

3)    Το έτος 2013 εμείς επανήλθαμε με νέο έγγραφό μας προς την 6η Εφορεία Βυζ. Αρχαιοτήτων με τα ίδια αιτήματα  το οποίο, όπως συνηθίζουμε πάντα, κοινοποιήσαμε και σε όλους τους Βουλευτές της Ηλείας επισημαίνοντας τον κίνδυνο καταστροφής των τοιχογραφιών του ναού. Τον κίνδυνο αυτό επισήμανε και ομάδα ειδικών συντηρητών Έργων Τέχνης και   Αρχαιοτήτων (που καλέσαμε εμείς και επισκέφτηκε ανιδιοτελώς τον ναό, μαζί και η κόρη μου). Τότε η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας κ. Αυγερινοπούλου έκανε ΕΡΩΤΗΣΗ στη Βουλή (βλέπε δημοσίευμα της 6-8-2013), την χειρονομία της οποίας εμείς δημόσια τότε ευχαριστήσαμε, χωρίς όμως να υπάρξει καμία απολύτως  συνέχεια….

4)    Το έτος 2016 (και αυτό επίσης αναφέρεται στο δημοσίευμα της «ΠΑΤΡΙΔΑΣ»), με πρωτοβουλία του Συλλόγου Διβριωτών Πάτρας (ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω,  εχει και τον τίτλο "Αγία Τριας" για το ναό αυτό) και άλλων συμπατριωτών, έγινε ένας γενναίος έρανος και συγκεντρώθηκε το σεβαστό ποσό των 5.000 ευρώ και σε συνεννόηση με την αρμόδια 6η Εφορεία Βυζ. Αρχαιοτήτων έγινε ριζική ανακατασκευή της στέγης από συνεργείο μαστόρων και με την εποπτεία και  πάλι αρμόδιου υπαλλήλου της Εφορείας… Μάλιστα   ο ειδικός συνέστησε  να τοποθετηθεί και αφυγραντήρας στο εσωτερικό του ναού, που δεν ξέρουμε πόσο χρόνο λειτούργησε  μέχρι σήμερα. Πάντως κάποια στιγμή σταμάτησε δεν ξέρουμε με ποίου πρωτοβουλία. Εδώ να αναφέρω την συγκινητική προσφορά της συμπολίτδος Φανής Τόλιου που ήθελε να δώσει στην Αγ. Τριάδα για την μνήμη της μητέρα της 500 ευρώ και τα έδινε σε μένα (!), αλλά εγώ την παρέπεμψα στον ενοριακό ιερέα  με την προοπτική να αγοραστεί ο αφυγραντήρας….

5)    Και ερχόμαστε στα σημερινά. Αναφέρθηκε από μένα (αλλά αναγράφεται και στο δημοσίευμα) η Επιστολή που εστάλη από τον Σύλλογο Διβριωτών Αθήνας  στην κ. Αυγερινοπούλου, η οποία με την σειρά της με βάση αυτή την Επιστολή έκανε ΑΝΑΦΟΡΑ στην Βουλή.  Και ω! του θαύματος (για τα ελληνικά δεδομένα) η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λινα Μενδώνη  απάντησε αμέσως. Όλη η απάντηση περιέχεται στο ανωτέρω δημοσίευμα και μάλιστα  προβάλλεται στην εφημερίδα με τον πομπώδη τίτλο που βλέπετε.

Τι αποκαλύπτεται λοιπόν σε αυτό το δημοσίευμα;

·         Η βουλευτής κ. Αυγερινοπούλου πρόσφατα (16-2-2024) δηλ μετά από 11 χρόνια (από τότε που είχε κάνει την προηγούμενη το 2013, βλ. ανωτέρω φωτ) θυμήθηκε να ξανακάνει ΑΝΑΦΟΡΑ στη Βουλή!... Δείτε σχετικό δημοσίευμα.

·         Τώρα, «κατόπιν ενεργειών» της βουλευτού κ. Αυγερινοπούλου που προώθησε στη Βουλή το αίτημα του ΣΔΑ, βρήκε άμεσο το «ευήκοον ους» της Υπουργού κ. Μενδώνη (ενώ προ 11ετίας που ίδια ήταν Γεν. Γραμματέας του Υπουργείου και «έλυνε και έδενε») τώρα διέταξε αμέσως να γίνει αυτοψία στο Μνημείο. Καθυστέρησαν δηλαδή 11 ολόκληρα χρόνια (!!!) για ενέργειες, ενώ στο μεταξύ βεβαίως επιβαρύνθηκαν έτι περαιτέρω οι φθορές στον ζωγραφικό διάκοσμο του Βυζαντινού ναού. Και ενώ αναγγέλθηκε πομπωδώς από τον ΣΔΑ ότι η αυτοψία θα γινόταν στις 2 Μαρτίου ε.έ.  ακόμη δεν πήγαν. Ελπίζουμε να πάνε σύντομα….

·         Παρατηρούμε στην απάντηση του Υπουργείου Πολιτισμού όπου παρατίθενται τα στοιχεία από τον υπάρχοντα εκεί Φάκελο του Μνημείου, να μην αναφέρεται καθόλου το γεγονός ότι το Μνημείο αναστηλώθηκε το 1963-1965 (!!!). Άραγε υπάρχει τόση και τέτοια άγνοια των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου ή έγινε μια πρόχειρη απάντηση έτσι για  τα μάτια;;…..   

·         Και ένα ακόμη απίθανο και σπαραξικάρδιο παράδοξο. Διαβάζουμε στο δημοσίευμα ότι η Επιστολή  του ΣΔΑ γράφει επί λέξει «…υπάρχει Μελέτη του πανεπιστημίου Πατρών για την συντήρηση των τοιχογραφιών, καθώς και η ένταξη του ναού στο Ταμείο Αποκατάστασης σεισμοπλήκτων…». Αλλά η ανακοίνωση του Υπουργείου σημειώνει το εξής,  ότι «Η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας δεν έχει λάβει γνώση»(!!!!)….    Επομένως καταλαβαίνει κανείς ποιο κομφούζιο υπάρχει ή ποιο παιχνίδι παίζεται εδώ….

·         Και ένα τελευταίο περίεργο και βεβαίως ανεύθυνο που αναγράφεται στο δημοσίευμα και μάλιστα με  φωναχτό υπότιτλο «Πρόταση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας για τοποθέτηση αφυγραντήρα» (sic!...). Δηλαδή προτείνει τώρα κάτι που είχε προταθεί πριν 8 χρόνια, ως θεραπεία!....


ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Όλη η εξιστόρηση των γεγονότων έγινε, όπως αρχικά ανέφερα για να γίνουν γνωστά σε κάθε ενδιαφερόμενο, ορισμένα πρόσφατα στοιχεία γύρω από το περικαλλές αυτό Μνημείο της Δίβρης και για τον πρόσθετο λόγο να φροντίσουμε όλοι μας, να μην αφεθεί αυτό το κόσμημα και καύχημα της γενέτειρας σε χέρια ανεύθυνων και ασχέτων…


      Δείτε τώρα ένα παζλ φωτογραφιών της Αγίας Τριάδας, κυρίως  για τον εσωτερικό ζωγραφικό διάκοσμο…





 

  

 

  


Πέμπτη 11 Ιανουαρίου 2024

ΔΙΗΜΕΡΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΒΡΗ ΗΛΕΙΑΣ 20 και 21 Αυγούστου 2022

 




ΔΙΗΜΕΡΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΒΡΗ ΗΛΕΙΑΣ

20 και 21 Αυγούστου 2022

 

ΣΑΒΒΑΤΟ 20-8-22, το απόγευμα ώρα 5-8 μ.μ.

Στο «Ανοικτό πέτρινο Θεατράκι ΛΟΖΙΣΣΟΣ»

μέσα στο αισθητικό δάσος εκ γάβρων 





·       Τιμητική Επέτειος Μνήμης, για τα 100 χρόνια από την ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Ομιλητής:  Ο Καθηγητής Ιστορίας του Παν/μίου Ιωαννίνων Νίκος Α. Αναστασόπουλος 

·       Παραδοσιακοί χοροί από το συγκρότημα του ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΠΥΡΓΟΥ 

·       Πρότυπη «Δειπνοσοφιστική» ΓΙΟΡΤΗ και απόλαυση-Χορός 

Για μια ακόμη χρονιά, οι Εκδηλώσεις του "ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΙΒΡΗΣ", εστέφθησσν υπό πλήρους επιτυχίας στην ιστορική κωμόπολη της Δίβρης.

Την πρώτη ημέρα 20 Αυγούστου, σε ένα αισθησιακό χώρο μέσα στο περίφημο δάσος και σε υψόμετρο 1000 μέτρων, στο πέτρινο "Ανοικτό Θέατρο Λαμπείας", ένα εμβληματικό ιστορικό τόπο σημείο αναφοράς της πάλαι ποτέ ξακουστής "Μεγάλης Δίβρης Μορέος" (όπως καταγράφεται σε ιστορικά κείμενα):

α) Τιμήθηκε η επέτειος των "100 χρόνων από την ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΉ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉ", με ομιλία του Καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων κ. Νίκου Αναστασόπουλου 



β)  Στο τέλος παρετέθη  "Δειπνοσοφιστικό" ελαφρό έδεσμα (ψητό της σούβλας, μπομπότα με τουλουμοτύρι και ευώδης οίνος ) που απόλαυσαν αρκούντως όλοι.


γ) Είχε έλθει ανιδιοτελώς το περίφημο χορευτικό του "Λυκείου Ελληνίδων Πύργου" με Μικρασιάτικες στολές να χορέψει, αλλά δυστυχώς δεν μπόρεσε να προσφέρει θέαμα λόγω βλάβης των ηχητικών (σ. εμείς δεν είχαμε πακτωλό χρημάτων να πληρώσουμε και χρησιμοποιήσαμε τα δικά μας που ...πρόδοσαν).



Παραβρέθηκε όμως, ικανό πλήθος κόσμου (παρά τις δυσκολίες ανάβασης) που εντυπωσιάστηκε από το περιβάλλον και ικανοποιήθηκε απόλυτα από την σεμνή τελετή, μεταξύ των οποίων και ο Δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας κ. Γεωργιοπουλος που έκανε χαιρετισμό , ο Αντιδήμαρχος κ. Αρβανίτης και οι Πρόεδροι των Συλλογων Δίβρης (Πάτρας και Αθήνας) και Δούκα και πάρα πολλοί από Πάτρα, Πύργο και τα γυρω χωριά της Ορεινής Ηλείας και όχι μόνον που μας τίμησαν με την συγκινητική παρουσία τους...




 

ΚΥΡΙΑΚΗ 21-8-22, το πρωί

·       ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ για τους Διβριώτες Αγωνιστές του 1821, στον Ιερό Ναό Αγ. Νικολάου Δίβρης

·       ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ δύο πρόσθετων πλακών στο ΜΝΗΜΕΙΟ Οπλαρχηγών του 1821, στην κεντρική πλατεία






·        Ανοικτή διαρκής ΕΚΘΕΣΗ παλαιών Φωτογραφιών, Ιστορικών ντοκουμέντων και δημοσιευμάτων περί Διβρης

 

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ του ΜΝΗΜΕΊΟΥ ΟΠΛΑΡΧΗΓΩΝ-ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ και ΦΙΛΙΚΩΝ ΤΗΣ ΔΙΒΡΗΣ
(του προέδρου του «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΙΒΡΗΣ» Σωτήρη Σωτηρόπουλου)

 

Αγαπητοί συμπολίτες, αγαπητοί φίλοι και φίλες

Ο Σύλλογός μας, η «ΠΑΝΕΛΛΗΜΙΑ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΙΒΡΙΩΤΩΝ» και το «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΒΡΗΣ», στα πλαίσια των Καταστατικών μας Αρχών αλλά και της αέναης πατριωτικής δράσης, εκ καθήκοντος, συνεχίζουμε την δημιουργία έργων ευποιίας στην αγαπημένη μας γενέτειρα για να την καταστήσουμε, στο μέτρο των δυνάμεών μας και στην σύγχρονη εποχή που ζούμε, αντάξια των προσδοκιών των απανταχού τέκνων της και σύμφωνα με τις παρακαταθήκες που μας άφησαν οι ηρωικοί και ένδοξοι πρόγονοί μας.

            Έτσι εμείς το έτος 1986 ανεγείραμε σε αυτή την κεντρική πλατεία το ΜΝΗΜΕΊΟ ΤΩΝ ΟΠΛΑΡΧΗΓΩΝ του 1821,


 ακριβώς δίπλα στο περικαλλές ΗΡΩΟΝ των πεσόντων στους πολέμους  1912-1922 που είχε φιλοτεχνήσει ο διάσημος Τηνιακός γλύπτης Ευάγγελος Αρμακόλας και ανήγειρε το 1924 ο «Προοδευτικός Σύνδεσμος Δίβρης» επί προεδρίας του   επιφανούς τέκνου της Δίβρης Βάσσου Στεφανόπουλου. Το Μνημείο αυτό είναι ένα έργο Τέχνης και δείχνει όχι μόνο τον σεβασμό των Διβριωτών της εποχής εκείνης προς τους πεσόντες για την πατρίδα στους Βαλκανικούς πολέμους και κυρίως στον πόλεμο της Μικράς Ασίας, την επέτειο των 100 χρόνων που γιορτάζουμε φέτος, αλλά και την οικονομική ευμάρεια των Διβριωτών της 10ετίας 1920 για να αναθέσουν στον Ευάγγελο Αρμακόλα την φιλοτέχνηση αυτού του Μνημείου.  

            ‘Όμως στο ανεγερθέν το 1986  από εμας ΜΝΗΜΕΙΟ που βλέπετε στο κέντρο, είναι χαραγμένα «χρυσοίς γράμμασι», τα ονόματα μόνο 20 Οπλαρχηγών και Αγωνιστών   του 1821 από η Δίβρη, επίσης αναγράφονται και οι  μάχες κατά των Τούρκων όπου έπεσαν ή πολέμησαν (Πούσι-Πύργου-Δερβενακίων-Ακράτας- . Ανεγράφησαν τα ονόματα που μέχρι τότε (1986) είχε αποκαλύψει η έρευνα μέσα  από επίσημα  ιστορικά στοιχεία.

            Έκτοτε και μέχρι σήμερα, διαπρεπείς ιστορικοί ερευνητές μετά ενδελεχή έρευνα στα Αρχεία της Εθνικής Παλιγγενεσίας, την Εθνική Βιβλιοθήκη, τα Γενικά Αρχεία   του Κράτους και άλλες ιστορικές πηγές αποκάλυψαν άλλους 60 (!!!) Διβριώτες Οπλαρχηγούς-Αγωνιστές και 10 Διβριώτες που είχαν μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία που περιελήφθησαν  στο μνημειώδες βιβλίο Ιστορίας του δάσκαλού ιστορικού ερευνητή αείμνηστου Νίκου Β. Αναστόπουλου « Η ΔΙΒΡΗ ΗΛΕΙΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ» που εξέδωσε  η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΙΒΡΗΣ. Εκτός από τον σπουδαίο φωτισμένο δάσκαλο (και δικό μου)  και ιστορικό ερευνητή αείμνηστο Νικο Β. Αναστόπουλο βοήθησαν και άλλοι ερευνητές στην αποκάλυψη των αναγραφόμενων νέων ονομάτων που τους χρωστάμε αιώνιες χάριτες. Όπως οι αείμνηστοι Σωτήρης Αθανασιάδης από τα Φιλιατρά, ο αυτοδίδακτος Νίκος Παπανικολάου «Ακρώρειος» από τα Τσίπανα, αλλά και ο δικός μας ο Καθηγητής Ιστορίας Θανάσης Φωτόπουλος, επίσης ο συμπολίτης ιστορικός ερευνητής Κώστας Κυριακόπουλος και άλλοι.

Και σκεφτήκαμε ότι θα ήταν  κρίμα και κατώτερο των δικών μας πατριωτικών αισθημάτων και υποχρεώσεων να μη υπάρχουν εγχαραγμένα σε μαρμάρινη πλάκα τα ονόματα αυτών των ηρώων προγόνων μας, για να τα αφήσουμε για τις επερχόμενες γενιές των Διβριωτών, όπου Γης.

Έτσι αποφασίσαμε  εν πλήρη συνειδήσει για την δυσκολία του εγχειρήματος, να επεκτείνουμε προς τις δύο πλευρές το υπάρχον ΜΝΗΜΕΙΟ, με προσθήκες δυο φιλοτεχνημένες μαρμάρινες πλάκες με εγχαραγμένα τα νέα 60 ονόματα Οπλαρχηγών-Αγωνιστών και Φιλικών. Κατά ευτυχή συγκυρία βρήκαμε και τον κατάλληλο εξαιρετικό μαρμαροτεχνίτη από τον Πύργο κ. Δημήτρη Παρασκευά που όπως και σεις διαπιστώνετε έκανε σπουδαία δουλειά που μπορεί να μη φτάνει την τέχνη του  διπλανού Ηρώου, αλλά στέκεται αξιοπρεπώς  

Βεβαίως, η δαπάνη αυτού του νέου έργου ευποιίας είναι μεγάλη, που ξεπερνά τις δυνάμεις μας, αλλά δεν ξεπερνά την ψυχή μας. Γιαυτό ζητήσαμε και ζητάμε την ενίσχυση των απανταχού συμπατριωτών. Όμως ο διακαής πόθος μας και το πατριωτικό καθήκον μας οδήγησε σε αυτό το παράτολμο βήμα και ιδού το αποτέλεσμα!... Ευελπιστούμε σύντομα και όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες να συμπληρώσουμε αυτό το Μνημείο, με την ανέγερση της προτομής του  Αρχιμανδρίτη και Ηγουμένου της Ι. Μονής «Χρυσοπηγής» Άνω Δίβρης πρωτοκαπετάνιου της Δίβρης Παϊσίου Σκανδάμη, που έπεσε ηρωικώς  μαχόμενος επικεφαλής 100 στρατιωτών σε μάχη με τους Τούρκους λίγο πριν την μεγάλη Μάχη στο Πούσι. Θα προσφύγουμε για συνδρομή στην μεγάλη οικογένεια   των Σκανδαμαίων, αλλά θα ζητήσουμε και την βοήθεια της Εκκλησίας.  

Έτσι εμείς σήμερα εδώ ΤΙΜΟΥΜΕ εκείνους που έδωσαν την ζωή τους για να είμαστε ελεύθεροι και να τους «αποδίδουμε  τα τροφεία».

Αυτό το Μνημείο με τους 90 περίπου Αγωνιστές και Φιλικούς Διβριώτες αναδεικνύει την φιλτάτη γενέτειρα «ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΒΡΗ ΜΟΡΕΟΣ», καθώς την αναφέρουν τα διαχρονικά ιστορικά ντοκουμέντα και διαπρεπείς ιστορικοί, ως πρωταγωνίστρια στους Εθνικοαπελευθερωτικούς Αγώνες και την ανεβάζει στο ψηλότερο βάθρο. Άλλοι ιστορικοί είπαν τη Δίβρη «Μικρή Μάνη» και δεν είχαν άδικο. την  Αυτά τα ονόματα που σήμερα μνημόνευσε ο ιερέας στον Αγιο Νικόλαο, είναι οι ένδοξοι προγονοί μας από κάθε οικογένεια της Δίβρης και από επιφανείς οικογένειες αλλά και πολύ ταπεινής καταγωγής που μεγαλούργησαν τότε όλοι μαζί. 

Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά γιαυτούς τους ηρωικούς Αγωνιστές Διβριώτες, αλλά σήμερα το απόγευμα να πάμε στην Εκδήλωση που γίνεται εδώ παρακάτω να  ακούσουμε από τον πλέον ειδήμονα  Καθηγητή μας της Ιστορίας  κ. Νίκο Αναστασόπουλο στην ομιλία που θα κάνει στο Κέντρο Πολιτισμού Διβρης «Μουσείο Πετραλιά» για την μεγάλη συμβολή των Διβριωτων στον Αγώνα του 1821 και εκεί θα εκπλαγείτε από το μεγαλείο των προγόνων μας

Θα ήθελα να τελειώσω, αυτή την μικρή ομιλία μου παραφάζοντας την γνωστό που λένε οι αδελφοί μας Ηπειρώτες, για την δική τους πατρίδα:

«Η Δίβρη είναι πρώτη στα Γράμματα, αλλά πρώτη και στα άρματα»

Ευχαριστώ