ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 2010

Χριστουγεννιάτικα έθιμα

Αν ρωτήσεις τα παιδιά για τα χριστουγεννιάτικα έθιμα θα μιλήσουν για το δένδρο, τη φάτνη, τα δώρα, τα ρεβεγιόν. Παρά την εγκληματικότητα και τα συνεπακόλουθα και για τα κάλαντα. Φέτος η Αθήνα νοστάλγησε τη φαντασμαγορία του δένδρου στο Σύνταγμα. Όσο και αν προσπάθησαν να καθιερώσουν το καράβι σαν χριστουγεννιάτικο ντεκόρ δεν έπιασε. Ήταν φυσικό αφού πουθενά δε στολιζόταν στα ελληνικά σπίτια, Απλώς χρησίμευε σαν εξάρτημα των παιδιών που στα νησιά έλεγαν τα κάλαντα. Το δένδρο ζει και βασιλεύει, ακόμη και σαν ομοίωμα αποκριάτικου γαϊτανιού, ενώ τα φωτάκια πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο παρά την οικονομική κρίση στα παράθυρα και τα μπαλκόνια τόσο της Αθήνας όσο και στο τελευταίο αγροτόσπιτο. Και ήταν εντελώς αψυχολόγητη η από τηλεοράσεως διαφήμιση του Υπουργείου Περιβάλλοντος να περιοριστούν -ειδικά τώρα που και οι δήμοι ούτε τα στοιχειώδη δεν έπραξαν- τα λαμπάκια στα μπαλκόνια. Τα νησιά φέτος μια από τις σπάνιες φορές, είδαν πασπάλες χιονιού να ντύνουν το χειμωνιάτικο τοπίο. Τα χιονισμένα Χριστούγεννα ήταν πάντα για την Ελλάδα εισαγόμενο ιδανικό σκηνικό. Μάταια κάποιοι φωτισμένοι δάσκαλοι προσπαθούσαν να μας πείσουν για το ασυμβίβαστο γεωγραφικά Βηθλεέμ- χιονιού και παλαιότερα δεν είχαμε και τηλεόραση να δούμε και Χριστούγεννα με μαγιό. Έτσι δεν παύαμε να θεωρούμε ότι Χριστούγεννα χωρίς χιόνι είναι μαγιονέζα δίχως αυγό. Σε εποχές αλλοτινής λιτότητας όπου το ξερακιανό δενδράκι ντυνόταν με μπαμπάκι και στολιζόταν με οικολογικά αυτοσχέδια υλικά με βάση το χαρτί και τα καρύδια, πρόσθετη αυτοσχέδια διακόσμηση αποτελούσαν δίπλα στη φάτνη τα κενά κεσεδάκια γιαουρτιού με βαμπάκι και κριθάρι (κλεμμένο από τις κότες) που μόλις είχε βλαστήσει. Σαν όλα τα παιδιά, ευχαρίστως υιοθετούσαμε κάθε ξένο έθιμο που ήταν συμφέρον. Έτσι η επιστολή στον αη Βασίλη και τα παπούτσια στην πόρτα (ελλείψει τζακιού) στηνόντουσαν τη νύχτα της πρωτοχρονιάς. Δεν το πιστεύαμε. Το εφαρμόζαμε με θρασύτατο ωφελιμισμό. Εφάρμοσα κι εγώ για χρόνια το συμπαθητικό τελετουργικό στα παιδιά μου και ξαφνιάστηκα όταν η κόρη μου έκλαψε όταν της είπα με τη βεβαιότητα ότι το ήξερε ότι αη Βασίλης δεν υπάρχει. Οι δικοί μου γονείς που είχαν ήδη υποστεί οικονομική αφαίμαξη για τα δώρα μας, διπλωματικά γέμιζαν τα παπούτσια με καρύδια και γλυκά και μεις οι ζαβολιάρηδες κάναμε ότι δεν καταλαβαίναμε τη σκηνοθεσία. Σιγά σιγά τα παιχνίδια φθήνυναν εισαγόμενα από χώρες μη χριστιανικές. Τα Χριστούγεννα φούσκωναν σα μπαλόνι καταλαμβάνοντας όλο το Δεκέμβρη. Χώρες ασιατικές στολίζονται χριστουγεννιάτικα προς άγρα τουριστών από το Νοέμβρη. Η Ελλάδα συνήθισε τα τελευταία χρόνια να καταναλώνει γιορταστικά. Κατά πλειοψηφία. Πάντα υπήρχαν αρκετοί που δε γιόρταζαν, δε στόλιζαν, δε κατανάλωναν. Φέτος θα είναι περισσότεροι. Φέτος η πλειοψηφία θα περιορίσει την καταναλωτική κραιπάλη. Παρά την ουσιαστική κατάργηση κάθε δώρου στις αποδοχές και φέτος θα στηθούν τα οικογενειακά τραπέζια. Μη το ξεχνάμε. Το ιερότερο έθιμο των ημερών. Πάντα στο γιορτινό τραπέζι μας περίσσευε το μερίδιο «του Χριστού» και «του φτωχού». Και στη χιλιόχρονη ιστορία μας, αυτό το καθαρά ελληνικό έθιμο κανείς βάρβαρος κατακτητής ή ευρωπαίος δανειστής δεν κατάφερε να κλέψει από το φιλότιμό μας.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου