Ο Xρύσανθος Γ. Πετραλιάς, ένας σπουδαίος διβριώτης της ιστορικής οικογένειας τραγικό θύμα του εθνικού διχασμού, το μάθημα μεγαλοψυχίας από τον πρωτοδιβριώτη Νίκο Γ. Σωτηρόπουλο και μια αυθεντική αφήγηση ενός συμπολεμιστή
 |
| Ο λεβεντάνθρωπος Χρύσανθος Γ. Πετραλιάς. πρώτος από αριστερά λίγο πριν τον τραγικό χαμό του στη Δίβρη σε εορτασμό της Εθνικής εορτής 25ης Μαρτίου στη "Αγορά". Μαζί του ο Γεωργ. Χ. Κοσμόπουλος ("Μαραγκός"), ο Κώστ. Θεοφ. Κοσμόπουλος ("Βουπ" ή "Σέρβος") , ο Σπύρος Νικ. Σπυρόπουλος ("Σπυρονικόλας"), ο Ιωάννης Ζαφειρόπουλος ("Γκούντας"), οι οργανοπαίκτες της Δίβρης Ανδρ. Αλεξανδρόπουλος ("Σαλνταφέρας" κλαρίνο) , Θεόδ. Λαγκαδινός ("Τσαλούνης" βιολί) και ένας άγνωστος μικρούλης. |
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Σε ένα από τα πρώτα τεύχη του περιοδικού «ΔΙΒΡΗ» (τ. 17ο ) πριν 30 χρόνια, έγραψε ένα εξαιρετικό άρθρο ο Νίκος Γ. Σωτηρόπουλος ο επί σειράν Πρόεδρος του «Συνδέσμου των εν Αθήναις Λαμπειέων ¨ο Αγ. Παντελεήμων¨» ( ο και φέρων τον εξεπέραστο τίτλο του «πρωτοδιβριώτη» για την πολύτιμη προσφορά του στην πατρώα γη), τιμώντας την μνήμη των διβριωτών που αγωνίστηκαν και έπεσαν υπέρ της φιλτάτης πατρίδος. Μεταξύ των συμπολιτών μας που έδωσαν την ζωή τους ανέφερε και ένα εκλεκτό τέκνο της Δίβρης, εκ της ιστορικής οικογένειας των Πετραλαίων, τον Χρύσανθο Πετραλιά γιό του επί σειρά ετών Δημάρχου Λαμπειέων Γεωργίου Πετραλιά.
 |
| Το Ηρώον των πεσόντων (έργο του γνωστού γλύπτη Ευ. Αρμακόλα) με την αναθηματική στήλη όπου αναγράφεται και το όνομα του λοχία Χρύσανθου Πετραλιά, ανεργέθηκε από τον "Προοδευτικό Σύνδεσμο Δίβρης" επι προεδρίας Βάσσου Στεφανόπουλου (μετάπειτα διαπρεπούς πολιτικού και λογοτέχνη) το έτος 1924 |
Μετά την δημοσίευση του άρθρου σε γενομένη συζήτηση στη Δίβρη, ο γράφων για πρώτη φορά άκουσε από επιζήσαντες συμπολεμιστές του Χρύσανθου Πετραλιά (Γεώργιο Κοσμόπουλο) και γνώστες του θέματος (παπα-Νίκο Τσάμη, αδελφό του συμπολεμιστή Διονυσάκη Τσάμη) ότι ο Χρύσανθος Πετραλιάς δεν έπεσε στα πεδία των μαχών αλλά εκτελέστηκε για «στάση και απειθαρχία» ως αντι-Βενιζελικός στην κορύφωση του εθνικού διχασμού το έτος 1917. Τότε ο γράφων θεώρησε σωστό στο επόμενο τεύχος της «ΔΙΒΡΗΣ» να γράψει αυτό το γεγονός για την …«αποκατάσταση της αλήθειας» (!!!).
Και βάζω σήμερα τρία θαυμαστικά, για να τονίσω την δική μου τότε αμετροέπεια και συμπεριφορά σε ένα θέμα πονεμένο. Αλλά κυρίως να κάνω γνωστό σήμερα, έστω και καθυστερημένα 30 ολόκληρα χρόνια, την μεγαλοψυχία και την ορθή κρίση του μεγάλου διβριώτη Νίκου Σωτηρόπουλου που έδωσε σε μένα ένα ισχυρό ράπισμα με περισσή ευπρέπεια και ένα μάθημα πατριωτισμού σε όλους μας. Αρκεί να διαβάσετε την επιστολή που έστειλε στο περιοδικό μας για να γίνει αντιληπτό πόση σοφία, σύνεση και παιδαγωγική ιστορική σκέψη κρύβει αυτή η επιστολή.
Στη συνέχεια θα διαβάσετε και μια αυθεντική εξιστόρηση των γεγονότων ενός συμπολεμιστή του Χρύσανθου Πετραλιά («ενός λεβέντη δυο μέτρα», όπως λέει), του Θόδωρου Αλμπάνη, όπως την αφηγήθηκε στον ανιψιό του Χρήστο Γ. Αλμπάνη.
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ – ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ
Προς το περιοδικό «ΔΙΒΡΗ»
Στο τεύχος 17 άρθρο μου με τον τίτλο «μνήμη ηρώων» που αναφερόταν τους συμπολίτες τους οι οποίοι έδωσαν την ζωή τους στον αγώνα του έθνους. Τα ονόματα των πεσόντων αντέγραψα από την αναθηματική στήλη που οι συμπολίτες έστησαν στην πατρίδα τους το 1924 στη μνήμη των.
Μεταξύ των ονομάτων των πεσόντων αναγράφεται και το όνομα του Χρύσανθου Γ. Πετραλιά, πράγμα που τους σημειώνεις στο προηγούμενο τεύχος σου (σελ. 18), ήταν αφορμή «σε πολλούς συμπατριώτες να διαμαρτυρηθούν» και έτσι να βρεθείς στην ανάγκη να διευκρινήσεις ότι ο Χρύσανθος Πετραλιάς δεν έπεσε μαχόμενος για την πατρίδα, αλλ΄ εκτελέστηκε για στάση και απειθαρχία τους εντολές του Ελληνικού στρατού και είναι περίεργο πως γράφτηκε το όνομά του στην στήλη των ηρώων».
Επειδή είμαι ο συντάκτης του άρθρου αυτού, αισθάνομαι ότι έχω υποχρέωση να λύσω τους απορίες και την περιέργεια και «των διαμαρτυρηθέντων συμπολιτών τους».
Κατ΄ αρχήν θέλω να σημειώσω ότι εγνώριζα από μικρός με λεπτομέρειες την τραγική μοίρα του Χρ. Πετραλιά, ούτε τους για μια στιγμή σκέφτηκα να αφαιρέσω το όνομά του από τον κατάλογο των πεσόντων για τους εξής κυρίους λόγους.
1) Το κατάλογο συνέταξαν το 1924 οι συμπολίτες και συμπολεμιστές των ομόφωνα, τότε που ήσαν ακόμη νωπά τα γεγονότα και σε μια εποχή που κυριαρχούσε απόλυτα στο Κράτος το καθεστώς που κατεδίκασε και εξετέλεσε το 1917 το Χρ. Πετραλιά και που είχε επομένως όλη την δύναμη να ματαιώσει την αναγραφή του ονόματός του στην αναθηματική στήλη. Αλλά οι τότε συμπολίτες τους ωθήθησαν στην ενέργειά τους όχι μόνο από εκείνα που θα εκθέσω κατωτέρω αλλά και από λόγους συναισθηματικούς, λησμονήσαντες τα πάθη και τα μίση τους εποχής και γιατί ήθελαν, συμπεριλαμβάνοντας μεταξύ των πεσόντων και τον Χρ. Πετραλιά, να υποδηλώσουν ότι γι΄ τους είχε σβήσει το τραγικό συμβάν που είχε συγκλονίσει τότε την μικρή πολιτεία τους και επομένως ότι ήσαν όλοι τους παιδιά τους και αδέλφια τους.
Αλλά αυτή η μεγαλόψυχη πράξις των συμπολιτών τους έχει και μιαν άλλη σημασία: Ότι ανεγνώριζαν πως ο Χρ. Πετραλιάς ήταν θύμα του εθνικού διχασμού.
2) Πράγματι ο νεαρός λοχίας Πετραλιάς, ο οποίος είχε την ατυχία να υπηρετεί τον στρατό μέσα στο αποκορύφωμα του εθνικού διχασμού, που τόσο ακριβά κόστισε στην πατρίδα τους, δεν έκανε ούτε κίνημα, ούτε στάση. Στάση έκαναν οι ανώτεροί του, χωρίς βέβαια να πέσει ντουφεκιά, τους οποίους υπακούων, ακολούθησε για να βρεθεί και τους κατηγορούμενος, τους και άλλοι συμπολίτες τους υπηρετούντες στην ίδια μονάδα, μεταξύ των οποίων οι Θεόδωρος Μπεντιαβάς, Διον. Φωτεινός, Ν. Αβράμης, Θ. Βέρροιος, Χ. Τσιχλιάς, Θ. Αλμπάνης, Γ.Χ. Κοσμόπουλος κλπ. Η σκοπιμότης τους των φοβερών εκείνων καιρών επέβαλε κάποιοι να πληρώσουν ην ανταρσία, προφανώς για να μην εύρει μιμητές. Και ο κλήρος έπεσε και στο άτυχο Χρ. Πετραλιά που το όνομά του και η πολιτική του προέλευσις φαίνεται να έπαιξαν δυστυχώς, κάτω από τον κρατούντα τότε φανατισμό, δυσμενέστατο για την τύχη του ρόλο. Ήτ αν κοινό γνωστό τον καιρό εκείνο στη Δίβρη ότι, όταν μπήκαν στη σειρά οι συλληφθέντες και ο ερωτών τον καθένα Συνταγματάρχης Βλαχογιάννης για το όνομά του και την καταγωγή του, στο άκουσμα «Πετραλιάς από τη Δίβρη» του κατάφερα ισχυρότατο ράπισμα, μόνον σε εκείνον, συνοδεύοντάς τα με απειλές και ύβρεις. Όλα δε αυτά εμπρός τους συγκρατούμενους συμπολίτες τους. τα παραπάνω τα γνώριζαν οι συμπατριώτες τους του 1924, τα ζύγιασαν και αποφάσισαν να λησμονήσουν, προφανώς δε γιατί σκέφτηκαν πως αν δεν ήταν ο πόλεμος και εξ αιτίας του ο διχασμός , δεν θα είχε αυτή την τύχη ο Χρ. Πετραλιάς.
 |
| Ο Ν. Σωτηρόπουλος με συμπολεμιστές του το 1940, όταν του διηγήθηκε το τραγικό περιστατικό ο λοχαγός του |
4) Θα πουν « οι διαμαρτυρηθέντες συμπολίτες» τους πως η αλήθεια πρέπει να λέγεται. Αλλά ποια αλήθεια; Αυτή η άγνωστη; Σπάνια την ξέρουμε, αλλά και αν είναι αυτή και τώρα που τη μάθαμε τι τάχα καλό κάναμε; Μήπως προσθέσαμε τίποτα καλό στο χωριό τους, που οι ήσυχοι κάτοικοί του επί 64 τώρα χρόνια ούτε καν συζητούν και ούτε το θυμούνται για τι σεβάστηκαν την ομόφωνη απόφαση των συμπολιτών τους του 1924; Συνεπώς ανασκαλεύοντες ένα θέμα που ο χρόνος το ξεπέρασε, απλώς αναξέουμε μια πληγή και ένα πόνο που ανθρωπισμός επέβαλε να σεβαστούμε. Αλλά και γιατί τους θυμίζει τον τρισκατάρατο διχασμό. Και τους νεκρούς τους, που δεν τους ενοχλούν και ούτε αποτελούν εμπόδιο στην πορεία τους θα πρέπει να τους αφήσουμε ήσυχους στον αιώνιο ύπνο τους.
Νίκος Γ. Σωτηρόπουλος
Η ΑΜΕΤΡΟΕΠΗΣ ΑΝΤΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ «ΔΙΒΡΗΣ»…
Εμείς διευκρινίσαμε μια αλήθεια. Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο. Η αλήθεια είναι αναμφισβήτητη: όποιος δεν πέφτει στο πεδίο της μάχης, δεν αναγράφεται στο μνημείο των πεσόντων. Σεβόμαστε τις απόψεις του εκλεκτού επιστολογράφου και συνεργάτη μας και συμμεριζόμαστε την τραγωδία της οικογένειας Πετραλιά του 1917. Βέβαια για τον διχασμό κάποιοι έφταιξαν και η Ιστορία πλέον έχει κάνει την καθολική κρίση της και φυσικά δεν δικαιώθηκε η παράταξη που ανήκε ο άτυχος πράγματι λοχίας Χ. Γ. Πετραλιάς…, αλλά στο άντρο του Αντιβενιζελισμού, στη Δίβρη, πιστεύουμε ότι δεν είχαν θέση το 1924 άλλες επιλογές… Σήμερα ευτυχώς μπορούμε να κάνουμε ένα δημοκρατικό διάλογο καλοπροαίρετο χωρίς φόβο και χωρίς πάθος και χωρίς βέβαια να ενοχλούμε ον αιώνιο ύπνο των νεκρών μας. Κι εμείς τιμάμε τη μνήμη των νεκρών συμπατριωτών μας.
ΜΙΑ ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ ΑΠΟ ΕΝΑ ΣΥΜΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΤΟΥ ΧΡ. ΠΕΤΡΑΛΙΑ
Σωτήρη
Ο Μπάρμπας Θοδωρής Χρήστου Αλμπάνης υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό από την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου (10/1912) μέχρι το τέλος του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου (1919).
Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες (Φιλιππιάδα ,Μπιζάνι, Σκρά κ.λπ.) και έφθασε πολεμώντας με την 3η μεραρχία (αν θυμάμαι καλά το όνομα της μεραρχίας) μέχρι το Pirot (Πύργος) της Σερβίας όπου η Μεραρχία έπαθε τρομερή καταστροφή όχι από του Γερμανοβουλγάρους που πολεμούσε αλλά από την Ισπανική Γρίπη και άφησε στην πόλη αυτή 800 νεκρούς .Υπάρχει δε μέχρι σήμερα στην στο Pirot Eλληνικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο στο οποίο έχουν ταφεί τα θύματα της γρίπης.
Πρέπει να σημειώσω εδώ ότι το 1917 βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη ο Α΄ παγκόσμιος Πόλεμος και στα βαλκάνια υπήρχε το Μακεδονικό Μέτωπο με τις Κεντρικές Δυνάμεις από το ένα μέρος και την ΑΝΤΑΝ από το άλλο και την Ελλάδα με δύο κυβέρνησης μία Επαναστατική στη Θεσσαλονίκη με επικεφαλής τον Ελ. Βενιζέλο που ήταν υπέρ της ΑΝΤΑΝ και μια Βασιλική και μάλλον ουδέτερη στη Αθήνα .
Μέσα σε αυτό το διχαστικό κλίμα καλείται να πολεμήσει ο Έλληνας στρατιώτης.
Όσον αφορά τη στάση που έγινε το 1917 στο 12ο Σύνταγμα στο οποίο πρέπει να σημειωθεί ότι υπηρετούσαν όλοι οι επιστρατευμένοι τότε συμπατριώτες μας Διβριώτες μεταξύ των οποίων και ο Μπάρμπας μου που μου διηγήθηκε την ιστορία και θα Προσπαθήσω να τα περιγράψω όπως ακριβώς μου τα είχε πει:
« το Σύνταγμα μας βρισκόταν κοντά στα Σέρβια όταν ήρθε διαταγή να πάμε στο μέτωπο. Οι περισσότεροι στο Σύνταγμα ήταν αντιβενιζελικοί ,άρχισαν οι διαμαρτυρίες. Όταν ήρθε η ώρα να φύγουμε για το μέτωπο το σύνταγμα δε θέλησε να πάει και στασίασε. Ο Διοικητής ο συνταγματάρχης Γιαννετάκης μας μάζεψε και μας είπε , αφού εσείς δε θέλετε να πάτε στο μέτωπο εγώ παίρνω το καπέλο μου και πάω στο σπίτι μου, (αντί να βγάλει το μπιστόλι και να μας διατάξει να προχωρήσουμε) ,για αυτό και μετά τον τουφέκισαν .Από τη στιγμή εκείνη διαλυθήκαμε .Οι πολλοί φύγαμε για να γυρίσουμε πίσω στη νότια Ελλάδα ,αρκετοί όμως έμειναν εκεί και περίμεναν να δουν τι θα γίνει.
Εμείς που φύγαμε γίναμε διό κομμάτια γιατί οι μπροστινοί έφυγαν τρέχοντας και άλλοι πηγαίναμε σιγά –σιγά, μείναμε πολύ πίσω και μετά τους χάσαμε. Σε λίγο νύχτωσε και κρυφτήκαμε μέσα σε μια ρεματιά ,εγώ είχα παρέα μου τον Διονυσάκη τον Τσάμη.
Φοβόμαστε και από εκείνους που έφυγαν μπροστά μήπως γυρίσουν και μας βαρέσουν που δεν πήγαμε κοντά τους αλλά και από κείνους που μείναν πίσω μήπως μας κυνηγήσουν να μας πιάσουν που φύγαμε.
Όταν φώτισε αποφασίσαμε να γυρίσουμε πίσω.
Γυρίσαμε και σε όσους ήταν παρόντες στο πρωινό προσκλητήριο δεν είπαν τίποτα.
Έστειλαν ένα κρητικό σύνταγμα να κυνηγήσει κείνους που φύγανε. Τους φθάσανε παρακάτω τους πιάσανε και τους κλείσανε στη αυλή ενός σχολείου . Πολλοί διβριώτες, μαζί τους και ο Χρύσανθος Πετραλιάς ένας λεβέντης δύο μέτρα. Ένας λοχαγός μπαίνει στη αυλή του σχολείου και ρωτάει ποιος είναι ο Πετραλιάς και όταν εκείνος του λέει εγώ είμαι πάει κοντά του βαράει ένα σκαμπίλι και του λέει αύριο θα δεις Την άλλη μέρα εκτέλεσαν ένα στους δέκα από εκείνους που είχαν φύγει και το Χρύσανθο».
Αυτή την ιστορία και πολλές άλλες από την στρατιωτική του ζωή που ήταν πλούσια λόγω της μακροχρόνιας στράτευσης του όσο και της συμμετοχής του σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις όπως και οι περισσότεροι νέοι της ένδοξης εκείνης γενιάς επιχειρήσεις.
10/12/2011
Χ.Γ.ΑΛΜΠΑΝΗΣ
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Εμείς οι επιγενόμενοι, εν έτει 2012 έστω και τώρα έχουμε συναίσθηση της πραγματικότητας. Μέσα στις δύσκολες στιγμές που περνάμε σα λαός και έθνος, αποτυπώνουμε τις γραμμές αυτές ως υπέρτατο χρέος σε εκείνους που μας πότισαν με τα νάματα της αγνής λαϊκής ψυχής τους. Πιστοί «τοις κείνων ρήμασι», αναπέμπουμε θυμίαμα στη μνήμη τους γιατί είναι το μόνο, ίσως το μοναδικό όπλο και εφόδιο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του σήμερα και την ελπιδοφόρο ενόραση του αύριο…
Σωτ. Σωτηρόπουλος ΔΙΒΡΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου